Oʻzbekiston Respublikasi Oliy va Oʻrta maxsus

2	Umumishlabchiqarish maqsadida foydalanilayotgan asosiy vositalarga eskirish hisoblash	2510
0230
3	Savdo korxonlaarida foydalanilayotgan asosiy vositalarga eskirish hisoblash	2710	0220
4	Ishchi hayvonlarga eskirish hisoblsh	0170	0270
5	Koʻp yillik oʻsimliklarga eskirish hisoblash	0180	0280

Xulosa

Xo’jalik yurituvchi sub’ektlarda asosiy vositalar amortizatsiyasi hisobi hozirgi kunda sezilarli darajada takomillashgan. Shu bilan birga, buxgalteriya hisobida amalga oshirilgan chuour islohotlar, ularning zamonaviy korinishlarining amaliyotga joriy etila boshlashi samarasi olaroq, respublikamizda hali ham talaygina muammolar borligi etibordan chetda qolmaydi. «Asosiy vositalar» nomli 5-son BHMSning amaliyotga tadbiq etilishi, shuningdek buxgalteriya hisobi hisobvaraolar rejasi yangi tahririning ishlab chiqilishi xojalik yurituvchi subektlar buxgalterlari oldida dastlabki yillardamuayyan o’iyinchiliklarni keltirib chiqarmoqda.Shuni hisobga olish kerakki, xo’jalik yurituvchi sub’ektlar asosiy vositalarga amortizatsiya hisoblashda asosan toʻgʻri chiziqli usuldan foydalanishi va bu o’z navbatida, asosiy vositalarga amortizatsiya hisoblashning ushbu usuli xo’jalik yurituvchi sub’ektlar uchun hisob yuritishda qulaylik tugʻdirishi hisobga olindi. Biroq, bu usulni qo’llash ayrim tarmoqar uchun deyarli samarali emas. Asosiy vositalar, jumladan ularning aktiv qismi uchun amortizatsiya hisoblashning boshoqa usuli, ya’ni bajarilgan ish hajmiga qarab amortizatsiya hisoblash usuli qo’llanilsa, maqsadga muvofiqdir. Bajarilgan ish hajmiga ko’ra amortizatsiya hisoblash usuli xo’jalik yurituvchi sub’ektlarda mahsulot tannarxini toʼgʻri, odilona aniqlashga imkon yaratadi.

O’z navbatida, «Mahsulot (ish, xizmat)larni ishlab chiqarish va sotish xarajatlarining tarkibi hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish tartibi toʻgʻrisida»gi Nizomga muvofiq asosiy vositalarga amortizatsiya hisoblashning tezlashtirilgan usullari qo’llanishi Soliq kodeksida ko’rsatilgan me’yorlardan dastlabki yillarda ko’proq hisoblangan, ya’ni musbat farq qismi soliq bazasiga qo’shiladi, lekin oxirgi yillarda kamroo’ hisoblangan amortizatsiya summasi, ya’ni manfiy farq soliq bazasidan chegirilmaydi.
Iqtisodiyotning erkinlashtirilishi munosabati bilan respublikamiz iqtisodiyotining jahon iqtisodiyotiga integratsiyalashayotgan hozirgi kundazamonaviy texnika va texnologiyalardan foydalangan tarzda, bozorlarimizni xalqaro standartlarga to’liq javob beradigan, nisbatan arzon tovar va xizmatlar bilan ta’minlash juda dolzarb masala bo’lib turibdi. Buning uchun tovar va xizmatlar qiymatining asosiy qismini tashkil etuvchi tannarxni pasaytirish zarurdir.