O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus

O`zbekiston Respublikasida fuqarolarning shaxsiy  
huquq va erkinliklari. 
 
 Shaxsni  himoya  qilish  shuningdek  uning  hayotini  ijtimoiy  xavfli  tajovuzlardan  muhofaza 
qilish davlatning muhim vazifalaridan hisoblanadi. 
 
Inson va fuqarolarning asosiy huquqlari tizimida eng muhimi yashash huquqi hisoblanadi. 
 
"Yashash huquqi har bir insonning uzviy huquqidir. Inson hayotga suiqasd qilish eng og`ir 
jinoyatdir"- deb,   Konstitutsiyaning 24-moddasida mustahkamlab qo`yilgan.  
 
Mazkur  modda  xalqaro  huquqiy  hujjatlarga,  aniqrog`i,  inson  huquqlari  umumjahon 
deklaratsiyasiga;  Iqtisodiy,  ijtimoiy  va  madaniy  huquqlar  to`g`risidagi  Pakt  va  fuqarolik  siyosiy 
huquqlar to`g`risidagi xalqaro Paktga to`la mos keladi va mana shu hujjatlardan kelib chiqadi. 
 
Erkinlik  va  shaxsiy  daxlsizlik  huquqi  konstitutsiyaviy  huquq  bo`lib,  inson  tug`ilishi  bilan 
unga ega bo`ladi. 
 
Aybsizlik  prezumptsiyasi  (aybini  isbot  qilgunicha  shaxsni  aybsiz  deb  faraz  qilish) 
Konstitutsiyaning  26-moddasida  mustahkamlangan  bo`lib,  u  jinoyat  huquqida  qonuniylik 

---

 
78 
tamoyilining  asosi  hamda  odil  sudlovning  asosiy  tamoyillaridan  hisoblanadi.  Bu  tamoyil  jinoyat 
Kodeksining 4-moddasida yanada rivojlantiriladi. Unga binoan, hech kim sudning hukmini bilmay 
turib  jinoyat  sodir  qilishda  aybli  deb  topilishi  va  qonunga  xilof  ravishda  jazoga  tortilishi  mumkin 
emasligini aniq ko`rsatilagan. 
O`zbekiston Konstitutsiyasining 27-moddasida, - "Har kim o`z 
sha`ni va obro`sini qilingan tajovuzlardan, shaxsiy hayotga aralashishdan himoyalash va turar joyi 
daxlsizligi huquqiga ega. 
 
Hech  kim  qonun  nazarda  tutgan  hollardan  va  tartibdan  tashqari  birovning  turar  joyiga 
kirishi,  tintuv  o`tkazish  yoki  uni  ko`zdan  kechirish,  yozishmalar  va  telefonda  so`zlashuvlar  sirini 
oshkor qilish mumkin emas", deb mustahkamlab qo`yilgan. 
 
O`zbekiston  Respublikasining  Konstitutsiyasining  28-moddasi  respublika  hududida 
fuqarolarning  bir  joydan  ikkinchi  joyga  ko`chishi,  kelish  va  undan  chiqish  huquqini 
mustahkamlaydi. Bu huquqqa muvofiq shaxs o`z xohishi bilan O`zbekiston Respublikasi hududida 
bir  joydan  ikkinchi  joyga  ko`chishi,  undan  chiqib  ketishi  va  qayta  kelishi  mumkin.  Qonunda 
belgilangan cheklash hollari bundan mustasnodir. 
 
Konstitutsiyaning  29-moddasida  har  bir  insonga  fikrlash,  so`z  va  e`tiqod  erkinligi,  istagan 
axborotini  izlash,  olish  va  uni  tarqatish  huquqini  beradi,  lekin  bunday  erkinlik  amaldagi 
Konstitutsiyaviy  tuzumiga  qarshi  qaratilgan  axborot  va  qonun  bilan  belgilangan  boshqa 
cheklashlarga qat`iy rioya etilgan holda amalga oshirilishi kerak. 
 
Insonlarning  sudda  o`ziga  nisbatan  har  qanday  ish  ko`rilayotganda  o`z  huquq  va 
manfaatlariga ta`sir qiladigan hujjatlar qarorlar va boshqa materiallar bilan tanishish huquqi amalga 
oshiriladi. 
 
Konstitutsiyaviy  sud  esa  fuqarolarga  hujjatlar  va  materiallar  bilan  tanishish  imkoniyatini 
berish huquqiga ega. 
 
Bu huquqlar Konstitutsiyaning 30-moddasida mustahkamlab qo`yilgan. 
 
Konstitutsiyada fuqarolarning eng muhim shaxsiy huquqlardan biri bu - vijdon erkinligidir. 
 
Vijdon erkinligi - bu insonning dinga bo`lgan munosabatidir. 
 
Respublika  Konstitutsiyasining  32-moddasi  respublika  xalqining  hammasi    uchun  vijdon 
erkinligini  kafolatlaydi.  Buning  ma`nosi  shundaki,  O`zbekistonda  yashaydigan  har  bir  inson 
xohlagan dinga e`tiqod qilishi yoki hech qaysi dinga e`tiqod qilmaslik huquqini beradi. 
 
Diniy  tashkilotlar  siyosiy  partiyalar  faoliyatida  qatnashmaydilar  va  siyosiy  partiyalarga 
moliyaviy madad ko`rsatmaydi.