O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus

3-bosqich
Yakuniy
(10 min)
3.1. Mashg`ulotni yakunlaydi,
Talabalarni baholaydi  va faol
ishtirok chilarni  rag`batlantiradi.
3.2. Mustaqil ish  sifatida
talabalarga hujayra rasmini
chizib kelish va uni konspekt
qilib kelish topshiriladi.
3.1. Eshitadi.
3.2. Topshiriqni
oladi
  Nerv va nerv hujayrasining tuzilishi va funksiyasini o’rganish
Mashg’ulotdan maqsad.  Nerv  to’qimasining  tuzilishini o’rganishdan
iborat.
Ishni bajarish tartibi. Nerv hujayrasining  kattalashtirilib chizilgan rasmi
doskaga  ilib qo’yiladi. O’qituvchi nerv hujayrasining  tuzilishini tushuntiradi.
Nerv hujayrasi neyron deb atalib, uning  tanasi va o’simtalari bor. Neyronning
o’simtalari ikki xil bo’ladi: Kalta va  tarmoqlangan o’simtasi  dendrit deyiladi.
Bitta nerv hujayrasida 1-100 tagacha  dendrit bo`ladi. Uzun o’simtasi akson deyilib
,bir necha  sm dan 1,5 metrgacha  bo’ladi. Har bir  nerv hujayrasida osiqlar  orasini

---

233
bog’lovchi  sinapslar bor. Bitta neyronda 1200-1800 ta  sinaps bo`lib, ular
qo’zg’alishni o’rtkazib turadi.
Parda bilan  qoplangan nerv  hujayrasi o’simtasi nerv tolasi deyiladi. Nerv
tolalarining  usti mielin qavat bilan  qoplanib turadi. Nerv tolasi  faoliyatiga  qarab,
afferent yoki markazga intiluvchi, efferent yoki markazdan qochuvchi va aralash
nervlarga bo`linadi.
 
Embrional  rivojlanishning  dastlabki  bosqichlarida  neyron  ikkita
tarmoqlanmagan o'simtaga ega bo'lgan nerv hujayrasi tanasidan iborat bo'ladi.
Tanada katta yadro va kam miqdordagi sitoplazma bo'lib, vaqt o'tishi bilan
sitoplazma miqdori ortgan sari, akson va dendritlar o'sishi faollashadi.
Neyronlarning yetilishi bir xilda kechmaydi. Yirik afferent va efferent
neyronlar embrional bosqichdayoq shakllanadi. Kichik o'lchamdagi neyronlar
tug'ilgandan keyin, tashqi muhit omillari ta'sirida shakllanadi va markaziy nerv
sistemasida qayta qurish jarayonini amalga oshiradi.