O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus

Qonning yoshga xos xususiyatlari. Qon yopiq holda qon tomirlarda
harakatlanadi. Homiladorlikning uchunchi haftasidan boshlab, embrion tanasida
dastlabki yurak va qon tomirlari shakllana boshlaydi.
Embrionning uchunchi oyiga kеlib asosiy qon hosil qiluvchi organlar jigar
va taloq ishlay boshlaydi. Bola 4 oylik bo`lganda suyaklardan ya'ni naysimon,
yassi, qovurg`alar, to`sh hamda umurtqa suyaklarining ko`mik qismidan qon ishlab
chiqarila boshlaydi.
Qon odamning yoshiga qarab o'zgarib turadi, ayniqsa 1 yoshgacha qon o'z
xususiyatiga ko'ra katta odmnikidan farq qiladi. Moddalar almashinuvi, qon
yaratuvchi organlarning tuzilishi va funksiyasi, qon aylanishi yoshga xos
xususiyatlarga bog'liq bo'ladi. Bola qancha yosh bo'lsa, moddalar almashinuvi
shuncha kuchli bo'ladi. Yangi tug'ilgan bolaning har kilogramm vazniga 150 sm
3
 ,
go'dak bolada 110 sm
3
 , 7 yoshdan 12 yoshgacha 70 sm
3
 , 15 yoshdan boshlab esa
65 sm
3
, qon to'g'ri keladi. Yangi tug'ilgan bolada qon tana umuiy vaznining 15%
ni, 1 yoshda 11%ni, 6 yoshdan 14 yoshgacha 9 % ni, katta odamda esa 7 % ni
tashkil etadi. O'g'il bolada va katta yoshli kishida qon miqdori qizlar va
ayollardagiga nisbatan ko'proq bo'ladi.
Yangi tug'ilgan bolada qonning solishtirma og'irligi 1,060 dan 1,080 gacha,
2 yoshli bolada 1,050, yosh ortishi bilan bir oz ko'tarilib, 1,055-1,060 ga yetadi va
doimo shu xilda birdek turadi.
Yangi tug'ilgan bolada eritrositlar ko'p bo'lganidan qonning yopishqoqligi
10-11 bo'lib, 2 yoshdaн 6 gacha tushadi, kattalarda 4 bo'ladi.
Eritrotsitlarning cho`kish tеzligi chaqaloqlarda soatiga 1-2 mm, 3 yoshli
bolalarda 2-17 mm, 7 yoshdan 12 yoshgacha bo`lgan bolalarda 12 mm ga tеng.
EChR ni aniqlash bilan kasal bolalarga tashxis qo`yish qulay bo`ladi. Masalan sil
(tubеrkulyoz) yoki yallig`lanish kasalliklariga chalingan bolalarda eritrotsitlarning
cho`kish tеzligi soatiga 26 mm gacha еtishi mumkin.

---

198