O`zbеkiston rеspublikasi oliy va o`rta maxsus

Refleks-nerv faoliyatining asosiy shakli. Refleks deb, ichki va tashqi
muhit ta'sirlariga markaziy nerv sistemasi orqali qaytariladigan organizmning
javob reaksiyasiga aytiladi.
Nerv sistemasi faoliyati reflektor tarzda amalga oshadi. Refleks terminini
chex olimi Proxaska kiritgan.
Refleks reseptor (periferik sezgi nerv uchlari) tufayli sodir bo'ladi.
Impulsning bosib o'tgan yo'li refleks yoyi hisoblanib, u reseptordan boshlanib,
markazga intiluvchi nerv, nerv markazi (orqa va bosh miya), markazdan qochuvchi
nerv va ish bajaruvchi organ (effektorda) yakunlanadi. Retseptorlar joylashishiga
qarab tashqi -ekstroretseptorlar va ichki – interoretseptorlarga bo’linadi.
1. Ekstroreseptorlar- teri, ko’z, hid bilish, quloq, ta'm bilish organlarida
joylashgan retseptorlar kiradi,ular turli xildagi tashqi tasirni qabul qiladi.
2. Interoreseptorlar-ichki organlarda joylashgan bo'lib, organizmning o'zida
hosil bo'lgan ta'sirni qabul qiladi. Proprioreseptorlar-muskul, pay va bo'g'imlarda
joylashgan retseptorlardir.
Refleks turlari javob reaksiyasiga ko'ra quyidagicha:
1. Harakat reflekslari (asosiy qismni tashkil etadi)
2. Sekretor reflekslar (shira ajralishini boshqaradi)

---

92
3. Trofik reflekslar.
Reflekslar ta'sirlovchisiga ko'ra:
1. Shartsiz reflekslar-tug'ma reflekslar bo'lib, bola tug'ilganda namoyon
bo'ladi.
2. Shartli reflekslar-bola hayoti davomida shartsiz reflekslar asosiada paydo
bo'ladi. Bu replekslar bola organizmning tashqi muhitga moslashuvida katta rol
o'ynaydi.