O'zbekiston Respublikasi Oliy va O'rta maxsus

Soliq  to  'lovchilarning  majburiyatlari  yuzaga  kelganligi  to  'g  'ri-sidagi 

ma'lumotlarni  (axborotlarni)  beruvchi  tashkilotlar  va  ularning  majburiyatlari 

ham bo'lib, ular quyidagilardan iborat. 

Yuridik shaxslarni davlat ro'yxatidan o'tkazgan organlar 10 kun  muddat ichida 

tegishli  yuridik  shaxsning  davlat  reestridan  ko'-chirmani,  shuningdek,  bu  boradagi 

har qanday o'zgarishlarni soliq organiga qkazishi shart. 

Litsenziyalar  yoki  ruxsat  guvohnomalarini  beruvchi  organlar  shaxslarning 

istiqomat  joyidagi  DSOga  bunday  hujjat  beril-ganligi  to'g'risidagi,  shuningdek, 

uning  bekor  qilinganligi  to'g'-risidagi,  tqxtatib  turilganligi,  tugatilganligi 

to'g'risidagi ma'-lumotlarni berishi kerak. 

Ichki  ishlar  organlari  har  oyda  pasportlar  berilishi,  yo'qo-tilgan  yoki  muddati 

o'tgan  pasportlar  o'rniga  berilishi,  bekor  qilingan  pasportlar  to'g'risida  o'zi 

joylashgan  joydagi  soliq  organiga  Davlat  soliq  qo'mitasining O'zR Ichki ishlar 

vazirligi bilan birgalikda o'rnatgan shaklda va tartibda ma'lumotlar beri-shi kerak. 

Ko'chmas  mulkka  huquqni  qayd  qiluvchi  organlar  o'z  hududida  joylashgan 

ko'chmas  mulklar  va  ularning  egalari  to'g'risidagi  o'zi  joylashgan  joydagi  soliq 

organiga bunday huquq qayd qilinganidan keyinlO kun muddat ichida xabar berishlari 

lozim. 

Mazkur  ma'lumotlarni  taqdim  qilish  tartibi  va  shakli  DSQ  er  resurslari, 

geodeziya,  kartografiya  va  davlat  kadastrlari  bo'yicha  davlat  qo'mitalari  bilan 

birgalikda belgilanadi. 

Davlat  notariuslari  va  xususiy  amaliyot  bilan  shug'ullanuvchi  notariuslar 

merosga  huquq  to'g'risidagi  shahodatnoma,  hadya  shart-nomasi  guvohnomalari 

berilishi, oldi-sotdi, almashuv, ko'chmas mulk ijarasi to'g'risidagi ma'lumotlarni o'zi 

joylashgan  joydagi  soliq  organiga  yuqoridagi  notarial  harakatlar  sodir  bo'lganidan 

keyin  10  kun  muddat  ichida  xabar  berishi  lozim.  Mazkur  ma'lu-motlarni  berish 

tartibi va shakli DSQ va O'zR Yustitsiya vazirligi tomonidan belgilanadi. 

Foydalanishga  berilgan  tabiiy  boyliklar  uchastkalarining  dav-lat  hisobini 

amalga oshiradigan organlar, tabiiy boyliklar uchastkalaridan  foydalanish  huquqini 

davlat  ro'yxatidan  o'tkaza-digan  organlar  uchastkalar  joylashgan  joy  va 

foydalanish  huquqi  berilgan  shaxslar  to'g'risidagi  ma'lumotlarni  o'zi  joylashgan 

joydagi  soliq  organiga  foydalanish  huquqi  ro'yxatdan  o'tgan  kundan  10  kun 

---

 

18 

muddat ichida berishi kerak. 

Banklar  va  boshqa  moliya-kredit  muassasalari  yuridik  shaxslar  va  yakka 

tartibdagi tadbirkorlar uchun bank hisobraqamlarini faqatgina ular tomonidan DSOda 

hisobga turganligini tasdiq-lovchi hujjat berilgan taqdirdagina ochadilar va bu haqda 

soliq organiga keyingi kundan kechiktirmasdan xabar beradilar. 

Kameral nazorat ahamiyatini oshirish hozirgi tadbirkorlik faoliyatini rivojlantirish 

maqsadida soliq nazoratini erkin-lashtirish paytida dolzarb ahamiyatga ega. 

Kameral  nazorat  soliq  to'lovchi  yoki  soliq  agenti  tomonidan  bel-gilangan 

tartibda  soliq  organiga  topshiriladigan  soliq  hiso-botlari  va  boshqa  soliq  to'lovchi 

faoliyati  to'g'risidagi  hujjat-larni  qrganish  va  tahlil  qilish  orqali  amalga 

oshiriladigan  nazoratdir.  Kameral  nazorat  soliq  to'lovchi  qatnashuvisiz  amalga 

oshiriladi. 

Kameral nazorat uchun soliq organi boshlig'ining maxsus qarori talab  qilinmaydi. 

Kameral nazorat paytida soliq hisobotlarida xatolar yoki ma'lumotlarda bir biriga zid 

holatlar  mavjud  bo'lsa,  bu  haqda  soliq  to'lovchiga  uni  tuzatish  uchun  xabar 

etkaziladi. Soliq to'lovchi yoki soliq agenti talabnomani olganidan keyin 10 kun 

muddat  ichida  tuzatilgan  hisobotni  taqdim  etishi  yoki  mavjud  hisoblardagi 

farqlanishlarni asoslab berishi kerak. 

Pul  tushumlari  xronometrajini  o'tkazish  ham  soliq  nazorati-ning  usullaridan  biri 

hisoblanadi  va  haqiqatdagi  pul  tushum-larini  aniqlash  uchun  foydalaniladi. 

Xronometraj  soliq  organi  tomonidan  naqd  pulga  tovar  sotadigan  va  xizmat 

ko'rsatadigan  so-liq  to'lovchining  bevosita  tovarlar  sotiladigan  va  xizmatlar  ko'r-

satiladigan joyda amalga oshriladi. 

Xronomotraj  o'tkazish  to'g'risidagi  buyruq  soliq  organi  rah-bari  yoki  uning 

qrinbosari  tomonidan  soliqqa  tortiladigan  ob'ektlarni  hisobini  yuritish  chog'ida 

aniqlangan  tushumlarni  pa-saytirib  ko'rsatilayotganligi  to'g'risida  taxmin  qilingan 

paytda  beriladi.  Buyruqda  soliq  to'lovchining  nomi,  manzili,  muddati, 

xronometraj  o'tkazish  davri,  taxmin  qilinayotgan  farqlanish,  uni  o'tkazuvchi 

soliq organi mansabdor shaxsi ko'rsatiladi. 

Xronometraj  pul  tushumini  kuzatish  va  belgilab  qo'yish  yo'li  bilan  o'tkaziladi. 

Unga boshqa shaxslar, shu jumladan, ekspertlar jalb qilinishiga yo'l qo'yilmaydi. 

Xronometraj  o'tkazilayotgan  paytda  tekshirishlar  o'tkazish,  so-liq  to'lovchidan 

biror  ma'lumot,  tushuntirish  berish  yoki  boshqa  ta-lab  qilishga  yo'l  qo'yilmaydi. 

Lekin  nazorat  kassa  mashinalari  xo-tirasidagi  xronometraj  davrida  yig'ilgan 

ma'lumotlarni olishga haqlidirlar. 

Xronometraj  natijalari  bo'yicha  ma'lumotnoma  tuziladi.  Xro nometraj 

natijalari  faqat  taqdim  etiladigan  soliq  hisobotlari-ni  ishonchliligini  tahlil  qilish 

uchun foydalaniladi. 

Xronometraj  natijalari  soliq  to'lovchini  javobgarlikka  tor-tishga  asos  bo'la 

olmaydi. 

Soliq  nazoratini  o'tkazishning  yana  bir  usuli  fiskal  xotiraga  ega  bo'lgan 

---

 

19 

nazorat kassa mashinalarini qo 'llanilishidir. 

O'zbekiston  hududida  naqd  pulga  tovarlarni  realizatsiya  qilish  xizmatlarni 

ko'rsatish majburiy tartibda NKM qo'llaniladi. 

O'z  faoliyati  xususiyatlariga  ko'ra  NKMdan  foydalanmasdan  naqd  pulga hisob-

kitob qilishi mumkin bo'lgan yuridik va jismoniy shaxslar toifasi tarkibi O'zbekiston 

Respublikasi Moliya Vazir-ligi tomonidan belgilanadi. 

O'zbekiston Respublikasi hududida NKMning Davlat reestriga kiritilgan fiskal 

xotiraga ega bo'lgan turlari foydalanishga rux-sat etiladi. 

NKMning  Davlat  reestriga  kiritilgan  ro'yxatini  va  ulardan  foydalanish 

tartibini QR VM tasdiqlaydi. 

Vaqtinchalik  texnik  nosozlik  yoki  elektr  energiyasi  yo'q  paytida  naqd  pul 

muomalasini  xaridorlarga  QR  MV  belgilagan  shaklda  kvitantsiyalar,  cheklar, 

chiptalar, talonlar, pochta to'lovi belgilari yoki boshqa ularga  tenglashtirilgan hisob-

kitob hujjatlari berish orqali amalga oshiradilar. 

NKMning qo'llanilishida quyidagi talablar qo'yiladi: 

1)  NKM  faoliyat  ko'rsatish  joyidagi  soliq  organidan  ro'yxatdan  qtadi 

va qayd qilish kartochkalarini oladilar; 

2)  NKMga texnik xizmatni ko'rsatishni yo'lga qo'yiladi; 

3)  NKMlar uchun chek qog'ozlari berish amalga oshiriladi; 

4)  Davlat  soliq  xizmati  organi  mansabdor  shaxslarining  NKM  iga  kira 

olishi ta'minlanadi; 

Fiskal  xotiraga  ega  bo'lgan  NKMlaridan  foydalanish  qoida-lariga  rioya 

qilinishini nazorat qilish davlat soliq xizmati or-gani zimmasiga yuklanadi. 

Davlat  soliq  xizmati  organlari  soliq  tekshirishlarida  NKM  fiskal  xotira 

bloklaridagi ma'lumotlaridan foydalanish huqu-qiga ega. 

Davlat soliq xizmati organi xodimlari tomonidan davlat da-romadiga о 'tkazilgan 

mulklarni  sotishdan  kelgan  pul  tushumlari  о  z  vaqtida  va  to  'liq  byudjet 

daromadlariga о 'tkazilishi ham nazorat qilinadi. 

Tamaki va alkogol mahsulotlariga aktsiz markalarini qo 'Hash soliq nazoratining 

bir  turi  bo'lib,  O'zbekiston  Respublikasi  Va-zirlar  Mahkamasi  tomonidan 

belgilangan tartibda va shartlarda amalga oshiriladi. 

Aktsizosti  tovarlarga  aktsiz  markalarini  qo'llashga  bunday  tovarlarni  ishlab 

chiqaruvchi va sotuvchilar javobgar hisoblanadi. 

Markalash  qoidalariga  rioya  qilishni  nazorat  qilish  ham  davlat  soliq  xizmati 

organlari  zimmasiga  yuklatilgan.  Aktsiz  solig'ini  to'lovchi  korxonalarda  va  alohida 

korxonalarda  O'zbekiston  Res-publikasi  Moliya  vazirligining  moliya  inspektori 

lavozimi  o'r-natilishi  mumkin.  Bunday  korxonalar  ro'yxati  va  moliya  ins-

pektorining vazifalari, huquqlari,  amalga oshirish tartibi O'zbe-kiston Respublikasi 

Vazirlar Mahkamasi tomonidan belgilanadi. 

---

 

20