O’zbеkiston Rеspublikasi Oliy va o`rta maxsus

G’altakning induktivligi. Yuqorida ta’kidlanganidek, induktivlik konturining geometrik shakli va olchamlariga bog’liqdir . Jumladan, uzunligi l, ko’ndalang kesim yuzasi S bo’lgan bo’shliqda turgan solenoidning induktivligi quidagiga teng :
L=µn²·V\ l
Agar solenoidga temir o’zak kiritilsa, uning induktivlik birligi necha marta ortadi.
Konturning bir jinsli muhitdagi induktivligi L ning, konturining vakuumdagi induktivligi L ga nisbati nilan aniqlanadigan kattalikka muhitning magnit sindiruvchanligi deyiladi:
µ=L\Lo
O’zaro induksiya. Agar g’altak 2 o’zgaruvchi tok oqayotgan g’altak 1 yoniga keltirilsa, unda g’altak 2da induksiyalangan EYK vujudga keladi . Bunga sabab 1dan O’zgaruvchan tok oqishi natijasida hosil bo’lgan o’zgaruvchan magnit maydonning uyurmali elektr maydon vujudga keltirishi va bu maydon o’z navbatida ikkinchi g’altakda induksiya EYK ni hosil qilishidir. Natijada Ikkinchi G’altakda hosil bo’lgan induksiya EYK.
Bir konturdagi tok kuchining o’zgarishi natijasida ikkinchi konturda EYK ning vujudga kelishiga o’zaro induksiya hodisasi deyiladi.
Transformatorlar.
Transformator nima uchun kerak. Odatda elektr energiyasini elektrostansiyadan istemolchilarga uzatish kerak bo’ladi. Bir necha yuzlab killometr masofaga elektr energiyasini uzatishda energiyaning behuda sarflanishi kamaytirish muhum ahamiyatga ega. Bunda energiyaning anchagina qismi befoyda issiqlik va magnit maydon energiyasiga aylanib ketishi mumkin. Har ikkala energiya ham tok kuchining kvadratiga proporcionaldir. Aynan shuning uchun ham uzoqmasofalarga uzatilayotgan elektr tokning kuchi kamaytirilib, kuchayishi ortiriladi.
Bunda elektr tokining energiyasi o’zgarmaydi. Iste’molchiga yetib kelgan tokning kuchi va kuchlanishi esa zaruratdan kelib chiqib yana o’zgartiriladi. Tok kuchi va kuchlanishning qiymatlarini o’zgartirish transformator deb ataluvchi qurilma vositada amalgam oshiriladi.
O’zgaruvchan tok kuchlanishini orttirish yoki kamaytirish maqsadida ishlatiladigan transformatorning ish prinsipi o’zaro induksiya hodisasiga asoslangan.