|
Sichqoncha. Komp'yuter “sichqonga”sining uncha sezilarli bo'lmagan harakatlari klaviaturadagi bakteriyalar va monitordan taralayotgan nurlardan ko‘ra ancha xavfliroqdir.
Hozirgi kunda ishlash uchun qulay bo‘lgan g‘ildirakchali yangi sichqonchalar ishlab chiqarilmoqda. Sichqonchani bosh barmoq va jimjiloq bilan ushlash kerak, bunda ko‘rsatkich barmog‘ingiz chap tomondagi tugmachada, o‘rta barmog‘ingiz g‘ildirakchada, nomsiz barmog‘ingiz o‘ng tomondagi tugmachada bo‘lsin. Bilagingiz doimo stolda bo‘lishi, sichqonchani esa stol bo‘ylab faqat barmoqlaringiz bilan harakatlantirishingiz kerak. Ko‘pchilik, ayniqsa, sichqonchani bosh va nomsiz barmoq bilan ushlashga, bilak qismi bilan harakat qilishga odatlanib qolganlar fikrimizga qo'shilmasligi mumkin. Lekin ishoning - sichqonchani qanday ushlash kerak ekanligini qaytadan o‘rganish sizga faqat foyda keltiradi. Bilak stol ustida xotirjam yotganida, qo‘l kamroq charchaydi, demak, tonnel sindromining rivojlanishi ehtimoli ham kamayadi. Sichqonchani bosh barmoq va jimjilog‘ingiz bilan ushlaganingizda, uning harakat amplitudasi ortadi, bu esa zamonaviy, ancha sezuvchan sichqonchalar uchun kifoyadir. Komp‘yuter sichqonchasi va —kaft usti suyagi sindromi” Bugungi kunda komp'yuter oldida uzzu-kun o‘tirib ishlash ko‘pchilik uchun odatdagi mashg‘ulot bo‘lib qolgan. Odamlar monitordan taralayotgan nurlardan o‘zlarini ehtiyotlashga urinadilar, qulayroq holatni tanlashga intiladilar, bakteriyalardan xavfsirab, klaviaturani tozalaydilar. Lekin sichqonchaning sezilar-sezilmas harakatlari baozan ancha xavfliroqdir. Aynan shu harakatlar —kaft usti suyagi sindromi” paydo bo‘lishiga sabab bo‘ladi. Bunday kasallikka chalinganlarning soni yil sayin ortib bormoqda.
Kaft usti suyagi sindromi-tez-tez takrorlanib turadigan qo‘l harakatlari natijasida kaft usti suyagi kanalidagi nerv tolasining qisilib qolishidir. Qoida bo‘yicha, musiqachilar va harakatdagi mexanizmlar bilan muntazam ishlaydiganlar bu kasallikka chalinadilar. Asosiy belgilar- barmoqlarning achishishi, uvishib qolishi, yengil og‘riqning paydo bo‘lishi. Birinchi bor bu kasallik 90-yillarning boshida AQSHda qayd etilgan bo‘lib, u vaqtlarda kamdan-kam uchrar edi. Odatda uni kortikosteroid inoeksiyalari bilan davolaydilar, lekin baozan qisilib qolgan nerv tolasini bo‘shatish uchun jarrohlik operatsiyasi qilinadi. So‘nggi yillarda kaft usti suyagi sindromi kasalligiga mubtalo bo‘lganlar sonining bir necha marotaba ortib ketishi fransuz shifokorlarini tashvishga solmoqda. Bemorlarning ko‘pini komp‘yuter bilan ishlaydiganlar tashkil etadi. Agar bundan 10 yil muqaddam jarrohlar haftasiga 1-2 ta kaft usti suyagi operatsiyasini o‘tkazgan bo‘lsalar bugungi kunda bunday operatsiyalarning soni haftasiga 20ga yaqin, yiliga 80000 tagacha boradi. Bu sindrom paydo bo‘lishiga sabab klaviatura va sichqoncha bilan ishlayotganda qo‘lning noto‘g‘ri holatda bo‘lishidir. Gap shundaki, sichqoncha bilan ishlash jarayonida kaft usti suyagi tinmay harakatda bo‘lib unga doimo statistik yuk tushib turadi. Bundan tashqari, stol haddan ziyod past yoki baland bo‘lsa, kaft usti suyagi tirsak-bilak suyagiga nisbatan ko‘p harakat qiladi. Bunda komp‘yuter sichqonchasi bilan aniq harakatlar qilinmay, jismoniy mehnat qilishda ishlashi kerak bo‘lgan mushaklar guruhi harakatga keladi.
Agarda: -kaft usti suyagingiz va bilagingizni muntazam ravishda har tomonga harakatlantirsangiz, tirsagingiz 90 darajadan ortiq burchak ustida ukilgan bo‘lsa;
bir xil holatda uzoq vaqt o‘tirib ishlasangiz sizda kasallikka chalinish xavfi bor.
Bu kasallikning oldini olish uchun quyida berilgan shifokorlar maslahatiga amal qiling.
sichqoncha va klaviatura bilan ishlayotganingizda qo‘lingizning tirsak qismidagi bukilish burchagi to‘g‘ri bo‘lishi kerak;
qo‘llaringizni stol burchagiga qo‘ymang, qo‘llar stolda bemalol joylashishi zarur;
qo‘llar barmoqlarga nisbatan yuqoriroqda bo‘lishi kerak;
klaviaturani qattiq bosmang;
qo‘llaringiz dam olishi uchun, qo‘llar uchun suyanchig‘i bor kursida o‘tiring, muntazam ravishda barmoqlar uchun mashq qilib turing;qo‘llarni silkiting; - barmoqlaringiz bilan stolni o‘ng tomondan chap tomoniga qarata cherting.
Xulosa o‘rnida shuni aytishim kerakki, men ushbu bitiruv malakaviy ishida «maqsadli yondashuv» uslubining - o‘quv jarayonida qanday foydalanilishini yoritdim. Ushbu bitiruv malakaviy ishida ta‘lim sohasidagi, yangi pedagogik texnologiyalar va darslarni zamonaviy darajada olib borishda muhim o‘rin egallagan holda kadrlar tayorlashni kelajakda o‘z o‘rniga ega bo‘ladigan malakali mutaxassislarni yetishtirishda o‘z xissasini qo‘shadi.
O‘zbekiston Respublikasi Kadrlar tayyorlash milliy dasturi va «Ta‘lim to‘g‘risida»gi qonunda o‘quv jarayoniga ilg‘or pedagogik texnologiyalarni joriy etish mamlakatimiz ta‘lim tizimini isloh qilishning asosiy ko‘rsatkichlaridan biri sifatida e‘tirof etilishi bejiz emas. Chunki, pedagogik texnologiya ta‘lim jarayonini inqirozdan holi etish, uni bozor iqtisodi sharoitiga mos holda takomillashtirish va Davlat ta‘lim standarti talablariga muvofiq kadrlar tayyorlashning muhim omillaridan biri bo‘lib hisoblanadi.
Mamlakatimiz Prezidenti Islom Karimov ta‘kidlaganlaridek, «Eng yangi zamonaviy o‘quv vositalari bilan ta‘minlangan kollejlarda eskidan qolgan o‘qitish uslublarining davom etishiga mutlaqo yo‘l qo‘yib bo‘lmaydi».
Zero pedagogik texnologiyadan foydalanayotgan ko‘pgina rivojlangan mamlakatlar o‘quv jarayonini sifat jihatdan yangi bosqichga ko‘tarishga erishayotganliklari hayotda o‘z tasdig‘ini topmoqda. Ushbu qo‘llanmada bayon etilgan ma‘lumotlar esa bu pedagogik texnologiyaning didaktik salohiyati to‘g‘risida fikr yuritishga asos bo‘ladi. Ayniqsa, tashhizlanuvchan o‘quv maqsadlarini belgilash, talabalarni mustaqil bilim olishga undash, o‘quv jarayonini doimo rivojlanib boruvchi dinamik tizim sifatida loyihalash kabi tashkiliy-uslubiy ishlarni amalga oshirishda pedagogik texnologiya katta imkoniyatlarga ega.
Pedagogik texnologiyani joriy etish tajribasini o‘rganish va unga ijodiy yondashish, o‘quv jarayonini insonparvarlashtirish, bunda talabani sust ob‘ektdan faol sub‘ektga aylantirish, bilish faoliyatining aniq maqsadlarga yo‘nalganligini hamda o‘quv jarayonini ishlab chiqarish jarayoni kabi takrorlanuvchanligini ta‘minlashda muhim ahamiyatga ega bo‘ladi.
Pedagogik texnologiya doirasida yaratilgan turli xil qo‘llanmalarga murojaat qilish esa, o‘quv jarayonini tashkil qilishga oqilona va ijodiy yondashishga, bunda o‘qituvchi o‘z erkinligiga ega bo‘lishi, darsda qo‘llanilgan turli shakl, uslub va vositalar samaradorligini o‘zi baholashiga imkoniyat yaratadi. SHuni ta‘kidlash lozimki, pedagogik texnologiya tamoyillari va qoidalariga amal qilish, o‘quv jarayoni mazmunini talaba shaxsiga, uning qiziqishlari, intilishlari, yosh davrlari xususiyatlariga va individual o‘zlashtirish sur‘atlariga muvofiq holda olib borilishini ta‘minlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
