O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’limi vazirligi denov tadbirkorlik va pedagogika instituti

9.2. Patent huquqining rivojlanish tarixi
Patent huquqi. U dastlab feodalizmning so‘ngi davrlarida feodal jamiyat negizida xo‘jalik yuritishning kapitalistik usuli vujudga kelib, rivojlana boshlashi bilan yuzaga keldi. Patent huquqi – ishlab chiqarishning kapitalistik usuli ustun kelishi va hokimiyatning burjuaziya yo‘liga o‘tishi natijasida shakllandi (12-rasm).



12-rasm. Milliy patent tizimlari sxemasi

“Innovatsion musobaqa patentlar poygasini o‘z ichiga olib, firmalararo innovatsiyada birinchilikka sazovor bo‘lish deganidir. Patentlar poygasida birinchilikni olgan firma o‘z mahsulotini sotishda maxsus huquqqa ega bo‘lib bozorda o‘z monopoliyasiga 15 yildan 20 yilgacha bo‘lgan davrda erishadi”⁴⁸.

9.3. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi sharoitida intellektual mulkni O‘zbekistonda muhofazalash
O‘zbekistonda muhofaza qilinadigan ixtiro, foydali modellar, sanoat namunalari tarkibidagi qurilmalarni boshqa davlat – Parij konvensiyasi ishtirokchisining transport vositasida, bu transport vositasi vaqtincha yoki tasodifan O‘zbekiston Respublikasi hududida bo‘lganda qo‘llanish, bunda bu qurilmalar faqat shu vosita ehtiyojlari uchungina foydalanilishi shart;
Tarkibida patentlangan obektlar bo‘lgan vositalar ustida ilmiy tadqiqot yoki tajribalar o‘tkazish.
Tabiiy ofatlar, halokatlar, yepidemiyalar va boshqa favqulodda hollarda tarkibida patentlangan obektlar bo‘lgan vositalarning qo‘llanishi. Vazirlar Mahkamasi milliy xavfsizlik manfaatlari yo‘lida patentlangan obektlardan foydalanish to‘g‘risida patent egasining roziligini olmasdan turib qaror qabul qiladi, lekin bunday hollarda obe’ktdan foydalanilgani uchun unga tegishli tovon to‘lanadi.
Tarkibida patentlangan obektlar bo‘lgan vositalarni, agar bu vositalar qonuniy yo‘l bilan xo‘jalik aylanmasiga kiritilgan bo‘lsa, qo‘llanish (masalan, patent egasining o‘zi yoki uning litsenziyasi).
Dorixonalarda shifokor restepti bo‘yicha dorilarni bir marta tayyorlash.
Ixtiroga patent – ixtironing ustuvorlik sanasidan boshlab yigirma-yil mobaynida amal qiladi, mohiyati bo‘yicha ekspertiza o‘tkazilgandan so‘ng beriladi.
Ixtiroga dastlabki patent (2002-yil oktabr oyigacha) – dastlabki ekspertiza o‘tkazilgandan so‘ng berilib, ustuvorlik sanasidan boshlab besh-yil mobaynida amal qiladi. Talabnoma beruvchining mohiyati bo‘yicha ekspertiza o‘tkazish to‘g‘risidagi iltimosiga ko‘ra patentga aylantirilishi mumkin.