O‗zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘limi vazirligi a. Qodiriy nomidagi jizzax davlat pedagogika instituti ta‘limda axborot texnologiyalari kafedrasi

Avtomatik tarjima 
1. Matnni o`z ichiga oluvchi boshlang‘ich matn faylning oddiy tarjimasi Promt 98 
programmasi yordamida osonlikcha bajariladi. Avvalo faylni boshlang‘ich matn bilan to`ldirish 
kerak. Bu Fayl / Otkrit‘ Faylni ochish buyrug‘i bilan yoki Standart (Standartnaya) vositalar 
paneli yordamida bajariladi.
2. Boshlang‘ich faylning nomini tanlagandan so`ng programma (Konvertirovat‘ fayl) — 
Faylni o`zgartirish muloqot oynasini ochadi. Ushbu muloqot oynasida avtomatik tarzda fayl 
formati va tarjimaning zaruriy yo`nalishi tanlanadi. Foydalanuvchining faqat parametrlar to`g‘ri 
berilganligiga ishonch hosil qilib, OK bandini bosishi kerak bo`ladi, holos. 
3. Boshlang‘ich hujjat komp‘yuterga kiritiladi va avvaliga vaqtinchalik tarjima 
qilinuvchi matn va u bilan birga tarjima o`rnida aks etadi. Tarjimaning amalga oshishi uchun 
tarjimasi Perevod/Ves‘ tekst/butun matn menyusidagi bandini tanlash yoki Perevod (tarjima) 
vositalar panelidagi Ves‘ tekst (butun matn) bandidan foydalanish kerak. Tarjima anchagina 
murakkab va sekin o`tuvchi amaldir. Tarjima jarayonida programmaning asosiy oynasida 
boshlang‘ich matnni o`tkazib turish va boshlang‘ich matnni boshqa tildagi matn bilan 
almashtirib borish mumkin.
4. Hujjatning oxiriga etib kelgach, boshlang‘ich va tarjima natijasi matnlarini ko`rib 
chiqish va shu bilan birga tahrir ham qilish mumkin.
5. Agar tarjima qilinuvchi matnga o`zgartirishlar kiritilsa, o`zgartirilgan abzatslarni 
qaytarish mumkin. Buning uchun Perevod tekushego abzatsa (joriy abzats tarjimasi) buyrug‘idan 
foydalaniladi yoki Tarjima programmasi vositalar panelidagi Tekushiy abzats (joriy abzats) 
bandi bosiladi. Ushbu holatda tarjimaning barcha qolgan abzatslari o`zgarishsiz qoladi.
Lug‘atlar bilan ishlash 
Avtomatik tarjimaning sifati qanday lug‘atdan foydalanilayotganligiga bog‘liq. Promt 98 
sistemasi umumiste`moldagi so`zlardan iborat bo`lgan bosh lug‘at, shuningdek, turli sohaning 
ixtisoslashgan lug‘atlarini o`z ichiga oladi. Ixtisoslashgan lug‘atlarga bo`lgan zaruriyyat inson 
faoliyatining turli jabhalarida ushbu sohaga tegishli tushunchalarni ifodalovchi turli terminlar 
qo`llanilishi bilan bog‘liq. Bu terminlardan ba`zilari o`ziga xos ma`noga ega bo`lishi, ba`zilari 
kundalik turmushda, ba`zida boshqacha ma`noda ishlatilishi mumkin. Maxsus matnlar 
tarjimasida terminlar faqat muvofiq keluvchi mazmunda ishlatilishi kerak. Misol uchun inglizcha 
box so`zini olamiz. Universal lug‘atlar uni yashik (quti) deb tarjima qilishlari mumkin. Lekin 
programma ta`minoti bilan bog‘liq matnlarda bu so`z muloqot oynasi ma`nosini anglatadi. 
Tarjima sifatini oshirishning boshqa usuli programmaga u tarjima qila olmaydigan yoki tarjima 
qilmasligi kerak bo`lgan ba`zi so`zlarni ishlatish usulini ko`rsatishdan iborat. Buning uchun 

---

tarjima qilinmaydigan so`zlar (masalan, Windows)ni bandlab qo`yish va programma lug‘atida 
bo`lmagan so`zlar tarjimasi qoidalarini berish zarur.