O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti

Asar asosida tuzilgan indeks va lug‘atlar. Nemis turkshunosi K.Brokelmann 1928 yilda 
ushbu asar asosida “O‘rtaturk tili lug‘ati”ni nashr qildirgan
76
.  
Bosim  Atalay  esa  “Devon...”  indeksi
77
ni  tuzishda  lug‘atdagi  ismlarning  har  birining 
tarjimasi va sahifalarini ko‘rsatgan. Tarjimonning asarning Ikkinchi nashriga yozgan so‘zboshisi 
(1985)da  ko‘rsatilganidek,  garchi  “dizin”da  lotin  yozuvida  8783  so‘z  tarjima  etilsa-da,  bu  ish 
oxiriga  qadar  yetmagan.  Chunki  unga  ilova  qilingan  ismlar  ko‘rsatkichi,  to‘g‘ri  va  yanglish 
o‘qilgan so‘zlar jadvali nihoyasiga yetmagan
78
. 
“Devon...”ning  o‘zbekcha  tarjimasining  indeksi  Solih  Mutallibov  va  akad. 
G‘.Abdurahmonov hamkorligida tuzilgan
79
. 
                                                 
68
  Килисли  Рифат  ҳақида  қаранг:  Ansiklopedik  Sözlük,  III  Cild  /  Dil  ve  Genel  Kültür  Ansiklopedisi.  –  Ankara, 
1967. – S. 1297. Ушбу олим ва илк нашр ҳақида қуйидаги манбаларда ҳам маълумотлар бор: Atalay B. Kitap 
Nasıl bulundu ve nasıl basıldı? / Kaşgarlı Mahmud. Divanü Lügat-ıt-Türk  (çeviri). Çeviren: Besim Atalay. 5.Baskı. 
Cild  I.  –  Ankara,  2006.  –  S.  XVIII;  Fazilov  E.  Kaşgarlı  Mahmut’un  «Dıvanü  Lugat-ıt-Türk»  eserının  Almanca, 
Türkçe,  Özbekçe,  Uygurca,  İngılızce,  Farsça,  Kazakça,  Çınce,  Azarıce  ve  Rusça  Tercümelerının  Karşılaştırmalısı 
Üzerınde / Turcologica III. – Ташкент: Vektor-Press, 2010. – C. 417-421.    
69
 Китабу Дивану луғатит турк. Т. I-III. Истанбул, 1333-1335 [қ1915-1917] (араб ёзувида).  
70
 Боровкова Т.А. Грамматический очерк язўка “Дūвāну лугāт-ит турк” Махмуда Кашгари / Дисс. кандидата 
филол. наук. – Л., 1966. – С. 133-135. 
71
 Atalay B. Divanı Tercüme enmek istiyenler ve Edenler / Kaşgarlı Mahmud. Divanü Lügat-ıt-Türk  (çeviri). 
Çeviren: Besim Atalay. 5.Baskı. Cild I. – Ankara, 2006. – S. XXIV. 
72
 Atalay B. Divanü Lügat-ıt-Türk Tercümesi. – Ankara, 1939-1941. 
73
 Саидходжаев Х. Советская тюркология. Т.3. 1988. – С. 96-103. 
74
 Маҳмуд Кошғарий. Туркий сўзлар девони / Девону лағатит турк. Уч томлик. – Тошкент: ЎзФА нашриёти, 
1960–1963.  
75
 Фитрат. Энг эски турк адабиёти намуналари. – Самарқанд-Тошкент, 1927; Ўзбек адабиёти намуналари. 1-
жилд. – Самарқанд-Тошкент, 1928, 
76
 Mitteitürkischer Wortschatz nach Mahmud al-Kašġaris Dıvân Luġât at-Turk. Budapest-Leipzig, 1928. 
77
 Atalay B. Divanü Lügat-ıt-Türk dizini – Ankara, 1943. 
78
 Kāşgarlı Mahmud. Divanü Lūgat-it-Türk (Dizin). Çeviren: Besim Atalay. 5. Baskı. Cild IV.  – Ankara: Türk Dil 
Kurumu yayınları, 2006. 
79
  Абдураҳмонов  Ғ.,  Муталлибов  С.М.  Девону  луғатит  турк.  Индекс-луғат.  –  Тошкент:  ЎзФА  нашриёти, 
1967.   

---

 
326