O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti



Download 4,74 Mb.
Pdf ko'rish
bet480/599
Sana02.08.2021
Hajmi4,74 Mb.
#136721
1   ...   476   477   478   479   480   481   482   483   ...   599
Bog'liq
ozbek mumtoz adabiyoti tarixi (2)

Tarjimalari  va  nashrlari.  “Devonu lug‘atit  turk”ning izoh  va  tushuntirish matnlari  arab 
tilida  yozilgani  uchun  u  XX  asrda  bir  necha  tillarga  tarjima  qilingan.  Asarning  turk,  o‘zbek, 
                                                 
64
  Мутъий  И.,  Усмонов  М.  Маҳмуд  Кошғарийнинг  юрти,  ҳаёти  ва  мозори  тўғрисида  /  Адабиёт  кўзгуси.  – 
Тошкент, 1996. 2-сон. – Б. 107-119. 
65
  Besim  Atalay.  Divanü  Lügat-ıt-Türk  ve  Tercümesi  üzerine  Notlar  /  Kaşgarlı  Mahmud.  Divanü  Lügat-ıt-Türk  
(çeviri). Çeviren: Besim Atalay. 5.Baskı. Cild I. – Ankara, 2006. – S. XII.  
66
 Маҳмуд Кошғарий. Туркий сўзлар девони / Девону лағатит турк. Уч томлик. I том. – Т.: ЎзФА нашриёти, 
1960.  –  Б.  44  (кейинги  кўчирмалар  ушбу  манбадан  олинган,  саҳифаларини  қавс  ичида  бериш  билан 
чекланамиз - Ҳ.Б.) . 
67
 Atalay B. Divanü Lügat-ıt-Türk ve Tercümesi üzerine Notlar / Kaşgarlı Mahmud. Divanü Lügat-ıt-Türk  (çeviri). 
Çeviren: Besim Atalay. 5.Baskı. Cild I. – Ankara, 2006. – S. XII.  


 
325 
uyg‘ur, qozoq, ozarboyjon, ingliz, nemis, rus v.b. tillarda (jami 18 tilda 22 marta to‘la va qisman 
tarjima qilingan) chop etilgan.  
“Devon...”ning ilk nashri Rifat Kilisli (1873-1953) tomonidan amalga oshirilgan bo‘lib
68

lug‘atning arab tilidagi bo‘limi turk tiliga tarjima etilmagan
69
.  Rus  olimasi  T.A.Borovkovaning 
aniqlashicha, nashrda matbaa kamchiliklari, ayrim co‘z va iboralarning tushib qolishi, ilovadagi   
yanglishliklar kabi  yetishmovchiliklar mavjud
70
.  Biroq ushbu nashr “Devon...” haqida  ilk ilmiy 
ma’lumot  beruvchi,  jahon  ilm  ahlini  tengsiz  bu  filologik  tadqiqot  bilan  tanishtiruvchi  omil 
bo‘lishi  bilan  birga  asarning  keyingi  tarjimalari  mana  shu  nashr  bilan  bog‘liq  holda  amalga 
oshirilganini  unutmaslik  lozim.  Shuni  ham  e’tiborga  olmoq  lozimki,    B.Atalay  xabariga  ko‘ra 
R.Kilisli  asarni  tarjima  qilib,  Birinchi  jahon  urushining  oxirlarida  22  daftar  holida  Turkiya 
Maorif nozirligiga sotgan, biroq uning taqdiri noma’lum
71
.  
Turkcha  tarjimalar  orasida  eng  mukammali  Bosim  Atalay  tarjimasi  (1939-1941)dir
72

Olim  avvalgi  tarjima  matnlarini  o‘rganib  chiqib,  imkon  qadar  arabcha  kalimalarni 
turkchalashtirishga  harakat  qilgan.  Ismoil  Hikmat  ozarboyjon  tili  (1929)ga  tarjima  qilgani 
manbalarda  manbalarda  tilga  olinadi,  co‘ngra  Xolid  Said  Xo‘jaev  tomonidan  1935-1937  yillar 
davomida tarjima etilgani haqida 1988 yilda ma’lumot berilgan
73
.  
Nihoyat,  1960-63  yillari  Solih  Mutallibov  tarjimasida  uch  jild  holida  o‘zbek  tilida  to‘la 
nashr  qildirilgan
74
.  “Devon...”dan  dastlabki  namunalar  O‘zbekistonda  1927-1928  yillarda  Fitrat 
tomonidan e’lon qilingan
75
. So‘ngra ushbu namunalar “O‘zbek adabiyoti xrestomatiyasi” (1940), 
“O‘zbek  poeziyasining  antologiyasi”  (1948),  “O‘zbek  adabiyoti”  (1  tom,  1960)  to‘plamlarida 
qayta  chop  etilgan.  So‘ngra  umumta’lim  maktablari  va  o‘rta  maxsus  ta’lim  tizimi  uchun 
yaratilgan majmualardan o‘rin olgan. 

Download 4,74 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   476   477   478   479   480   481   482   483   ...   599




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish