O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti

Tarbiyaning  mohiyati,  maqsadi  va  asosiy  prinsiplari.  Disterveg 
umuminsoniy  tarbiya  g‘oyasini  himoya  qilib  chiqdi,  shu  g‘oyaga  tayanib  turib, 
pedagogika oid masalalarni yuqori toifaviy va shovinistik manfaatlarni ko‘zlab hal 
qilishga  qarshi  kurashdi.  Uning  fikricha,  maktabning  vazifasi  “chinakam 
prussiyaliklar”  emas,  balki  insonparvar  kishilar  va  ongli  grajdanlar  tarbiyalab 
etishtirishdir.  Odamlarga  insoniyatga  va  o‘z  xalqiga  bo‘lgan  muhabbat  bir-biriga 
chambarchas bog‘langan holda rivojlantirilishi lozim. Disterveg “inson — mening 
nomim, nemis — mening laqabimdir” deydi. 
 Disterveg  Pestalotssi  singari  tarbiyaning  eng  muhim  prinsipi  —  uning 
tabiatga  uyg‘un  bo‘lishidir,  deb  hisobladi.  Disterveg  tarbiyaning  tabiatga  uyg‘un 
bo‘lishini  quyidagi  mazmunda  talqin  qildi,  ya’ni  tarbiya  odamning  tabiiy  kamol 
topishiga  qarab  olib  borilishi,  o‘quvchining  yoshi  va  o‘ziga  xos  xususiyatlari 
hisobga  olinishi  kerak,  dedi.  Disterveg  o‘qituvchilar  bolalar  diqqati,  xotirasi, 
tafakkurining  o‘ziga  xos  belgilarini  sinchiklab  o‘rganishlari  kerak,  deb  aytdi;  u 
psixologiyani  “tarbiya  to‘g‘risidagi  fanning  asosi”  deb  bildi.  Distervegning  katta 
xizmati  shundaki,  u  pedagoglik  tajribasini  pedagogikani  taraqqiy  ettirishning 

---

manbai  deb  hisobladi.  U  mohir  pedagoglarning  bolalarni  tarbiyalash  va  bu 
sohadagi ish tajribalarini o‘rganish zarurligini ta’kidlab o‘tdi. 
Disterveg  tabiatga  uyg‘un  bo‘lish  prinsipiga  qo‘shimcha  ravishda  tarbiya 
madaniy uyg‘un xarakterda bo‘lishi ham kerak, deb talab qildi. 
Disterveg tarbiyaning oliy maqsadini belgilab, bu “haqiqatga, go‘zallikka va 
yaxshilikka xizmat qilishga qaratilgan tashabbuskorlikdir” deb aytdi.