O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi z. M. Mukimov

4-jadval 
Don massasini saqlash usullari va tartibi 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Don  massasi  begona    aralashmalardan  to‘liq  tozalanib,  tashqi 
sharoit omillaridan yaxshi muhofazalanib saqlansa, ularni omborlarda 
4-5 yilgacha, xirmonlarda 2-3  yilgacha hech qanday qo‘shimcha ishlov 
bermasdan    saqlash  mumkin.  Don  uyumi  quruq  holda  saqlanganda 
doimo  kuzatuv  ishlarini  olib  borish  lozim.  Chunki  qulay  sharoit 
tug‘ilishi  bilan  mikroorganizmlar  va  zararkunandalarning  faoliyati 
kuchayishi  hamda  don  o‘z-o‘zidan  qizishi  mumkin.  Bunda  havoning 
nisbiy namligi   muhim ahamiyatga ega. 
Don va dukkakli donlar namligi 12–14%  bo‘lganda omborlarda uzoq 
vaqt  saqlanishi  mumkin.  Moyli  ekinlar  doni  tarkibidagi    moyning 
miqdoriga bog‘liq holda namligi 6–11% bo‘lganda  yaxshi saqlanadi. 
Un,  yorma  va  omixta-yem  mahsulotlarini  ham  quruq  holatda 
saqlash  yaxshi  natijalar  beradi.  Chunki  yuqori  namlik  bu  mahsulotlar 
uchun  jiddiy  xavf  tug‘diradi.  Namlik  ortishi  bilan  mahsulotlarda 
jipslashish, mikroorganizmlar faol rivojlanishi, achishi, mog‘orlashi  va 
boshqa noxush holatlar yuzaga kelishi mumkin. O‘zbekistonda saqlash 
rejimlaridan donni quruq holatda saqlash texnologiyasi  qo‘llaniladi. 
Boshoqli ekinlar donlari uchun kritik namlik 14% ni tashkil qiladi. 
Shu namlik dukkakli donlarga ham taalluqlidir. 
Moyli ekinlar urug‘i esa bu namlik yog‘ miqdoriga   bog‘liq. Yog‘ 
miqdori 25–30%  ni tashkil qilsa, kritik namlik 10–15%  bo‘ladi. Agar 
yog‘  miqdori  40–50%  ni  tashkil  kilsa,  kritik  namlik  6–8%  ni  tashkil 
qiladi. 
Don  massasini  saqlash  uchun  usul qo’laniladi  
 
Don  massasini quruq  xolata  
saqlash 
Don  massasini sovuq  
xolata  saqlash 
Don  massasin germetik  
xolata  saqlash 
 

---

41 
Tajribalar  shuni  ko‘rsatadiki,  yaxshi  tozalangan  zararlanmagan 
don  partiyalarini  elevatorlarda  quruq  holatda  2-3  yil,  saqlash  ombor-
larda esa 5 yilgacha saqlash mumkin.