O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi xorazm viloyati kasbiy ta’limni rivojlantirish va muvofiqlashtirish hududiy boshqarmasi tuproqqal’a tumani kasb hunar maktabi payvandlovchi guruh o’quvchisi ning Mavzu

2.2.Legirlаngаn pо‘lаt plаstinаlаrni qirrаlаrini tаyyorlаmаsdаn eriydigаn elektrod bilаn vertikаl vа gorizontаl chok bilаn uchmа uch pаyvаndlаsh

Bunday choklar iloji boricha kalta yoy bilan payvandlanadi. Ship choklarning payvandlashni osonlashtirish uchun elektrod metaliga qaraganda qoplami qiyin eriydigan elektrodlar ishlatiladi.Bunday hollarada qoplam tomchilarini ushlab turadigan nov hosil qilinadi.Payvandlash jarayonida elektrodning uchi vannaga dam yaqinlashtirib, dam uzoqlashttirilib turiladi. Elektrodni uzoqlashtirilganda yoy o`chadi va chok metali qotadi.

Ship choklarni payvandlash yirik konstruksiyalarni qurishda, quvur uzatmalarning buralmaydigan uchlarini payvandlashda, ta`mirlash payvandlashda va shu kabi boshqa ishlarda, ya‘ni pastki holatlarda payvandlash mumkin bo'lmagan vaziyatlarda ishlatiladi.

2.4.9-rasm. Ship choklarni payvandlash.

Payvandlash to‘g‘rilagichi – o‘zgaruvchan tokning uch fazali tarmog‘i energiyasini yoy bilan payvandlashda foydalanish uchun to‘g‘rilangan tok energiyasiga o‘zgartiruvchi statik o‘zgartirgichidir.
Payvandlash to‘g‘rilagichi quyidagi asosiy qismlardan tash kil topgan: kuchlanish transformatori – tarmoq kuchlanishini ta’minlash manbayining salt yurish kuchlanishigacha pasaytirish uchun, yarim o‘tkazgichlar elementlarining bloki – o‘zgaruvchan tokni to‘g‘rilash uchun, stabillashtiruvchi drossel – to‘g‘rilangan tokning pulsatsiyasini kamaytirish uchun. To‘g‘rilagich bloki ya rimo‘tkazgichlar elementlarining jamlanmasini tashkil etadi, ular maxsus sxema bo‘yicha ulangan. Yarimo‘tkazgichlar element larining afzallik tomoni shundaki, ular tokni faqat bir yo‘nalish bo‘yicha o‘tkazadilar, natijada tok kuchi o‘zgarmas (to‘g‘rilangan) bo‘ladi. Bunday elementlar ventili effektga egadirlar, chunki tok bir yo‘nalish bo‘yicha o‘tadi. Ular yarimo‘tkazgichli ventillar deb ataladi. Ular boshqariladigan– tiristorlar va boshqarilmaydigan – diodlarga ajratiladi.

Kremniyli boshqarilmaydigan ventil-diod uchun material sifa tida yupqa kremniyli plastinka (katod) ishlatiladi, uning ikkinchi tomoni (anod)ga yupqa qilib aluminiy qoplangan bo‘ladi (5.9-rasm, b). Ikki yarimo‘tkazgichlarning bevosita tutashuvi natijasi da o‘tuvchi qatlam (P) hosil bo‘ladi. U o‘z navbatida bir yo‘na lish bo‘yicha (anoddan A katodga K) tokni osongina o‘tkazadi va deyarli tokni orqaga o‘tkazmaydi. Ushbu kremniyli disk diod konstruksiyasini tashkil etadi