O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi

so‘rasak!  («O‘zb. mad»). Bu to‘g‘ri fikr.  

Bundan yana shunday xulosalar chiqarish mumkinki, bir tarkibli gaplar bilan 

ikki tarkibli gaplar o‘rtasidagi farqlar shunchaki shakldagina namoyon bo‘lmaydi. 

Gap  tarkibida eganing  yoki  kesimning  ifodalanmayotganligi  ularning  farqini 

ko‘rsatuvchi tashqi belgilardan biri bo‘lib qoladi, xolos. Ularning o‘zaro farqidagi 

eng  muhim  jihat  gaplarning  mazmunida  bo‘lib  qolayapti.  Keltirilgan  misollardan 

shu  narsa  aniq  bo‘lmoqdaki,  gapning egasi  bekordan-bekorga  ifodalanmayotgan 

emas. Gapni aynan shu shaklda qo‘llashda muayyan ifoda maqsadi borki, biz buni 

stilistik  maqsad  deb  ataymiz.  I.Rasulov  bu  holatni  payqagan  va  to‘g‘ri  baho 

bergan. SHuning uchun ham «egani kiritish gapning umumiy holatini o‘zgartadi», 

deydi.  Bu  fikrni  boshqacha  qilib  izohlaganda,  gap  tarkibiga egani  kiritish  stilistik 

g‘alizlik  paydo  qiladi.  Keling,  keling,   Karimboy,—  deyishdi  tengqurlari  gapi 

tarkibiga egani  kiritib,  Karimboy,  keling,  keling,   Karimboy  yoki  Siz,  keling, 

keling,  Karimboy deyish nutqiy ortiqchalikka sabab bo‘ladi. CHunki shunday ham 

nutqning kimga qaratilganligi undalmadan – Karimboy dan ma`lum bo‘lib turibdi. 

Uni  gap  boshida  takrorlar  g‘alizlikni  keltirib  chiqaradi.  Kutilmaganda eshik 

taqilladi.  —  Kiring!—  dedi  ota  holsiz  gapida esa  mazmunan  anglashilib  turgan 

egani qo‘llash mutlaqo mumkin emas. CHunki otaga kimdir kelayotgani eshikning 

taqillaganidan ma`lum. O‘quvchiga ham kiring deb da`vat qilinayotganning odam 

ekanligi  aniq.  Grammatik  jihatdan  ham,  mantiqiy  jihatdan  ham  ana  shu  odam 

harakatning  bajaruvchisi,  binobarin egasi.  Ammo  bu  odamning  kim ekanligining 

aniq emasligi,  shaxsining  noaniqligi  bu egani  grammatik  shakllantirishga  imkon 

bermaydi.  SHaxs  o‘rni  olmosh  qo‘llab  ham  bo‘lmaydi.  Olmoshning  qo‘llanishi 

gapning  ifoda  mazmunini  butunlay  o‘zgartirib  yuboradi:  Kutilmaganda eshik 

taqilladi.  —  Siz  kiring!—  dedi  ota  holsiz  deyish  to‘g‘ri emas.  eshikning 

taqqilashidagi  kutilmaganlikning  o‘zi  gapning  bu  tarzda  shakllanishiga  yo‘l 

qo‘ymaydi. — Assalomu alaykum, SHayx aka! — Vaalaykum assalom. O‘zlaridan