|
Ukuvchilarning ota-onasi yoki birga yashaydigan qarindoshlari va boshqa ayrim shuquqiy shaxslar (sug’urta qildiruvchilar) bilan kundo’zgi maktab ukuvchilarini sug’urta qilish shartnomalari tuziladi.
Sug’urta badallarini to’lashda ota-onalar bilan birga korxonalar, tashkilotlar, shu jumladan maktablar xam o’z mablag’lari xisobidan naqd pulsiz xisob-kitob qilish yo’li bilan ishtiroq etishlari mumkin.
Sug’urta badali sug’urta pulidan 0.5 foiz miqdorida belgilanadi. Vafot xodisasidan sug’urta qildirilsa, 2 foizi miqdorida badal to’lanadi. Ukuvchilar sug’urtasini yil davomida o’tkaziladi. Sug’urta puli esa miqdor jixatidan chegaralanmaydi.
SHartnoma amal qilayotgan davrda ukuvchi boshqa umumta`lim maktabiga o’tganda xam u sug’urtalangan bo’lib koladi.
SHartnomadagi sug’urta xodisasi bo’lib, sug’urta qildirilganning kungisiz xodisa natijasida shikastlanishi, ozik-ovkat taksoinfektsiyasidan tashkari zaxarli usimliklar, kimyoviy moddalar, sifatsiz ozik-ovkat max-sulotlari bilan kuchni zaxarlanish, tasodifan suyaksinishi, qo’yish natijasida a`zolarning o’zilishi yoki ularning olib tashlanishi xisoblanadi.
Sug’urta shartnomasi kuchda bo’lgan davrda yuz bergan bir yoki bir necha sug’urta xodisalari uchun to’lanadigan pullarning umumiy miqdori sug’urta pulidan oshmasligi kerak.
Xalk sudi sug’urta qildirilganning bedarak yukolgan deb tan olganida yoki ulgan deb e`lon qilganida sug’urta nafakasi to’lanadi. Lekin buning uchun u yukolgan ku yoki ulgan deb taxmin qilingan ku sug’urta
shartnomasi kuchda bo’lgan davrga tug’ri kelishi shart.
Sug’urta xodisalari yuz berganda davolash bilan bog’liq bo’lmagan tashxis qo’yish, davolash va oldini olish chora - tadbirlarining yomon oqibatlariuchun sug’urta qoplamasi to’lanmaydi. Sug’urta qildirgan shaxsning vafoti munosabati bilan sug’urta qoplamasini to’lash fuqarolik kodeksi norma-lari asosida amalga oshiriladi.
Respublikamizda amal qilayotgan mavjud sug’urtalash koidalariga muvofiq, sug’urta kompaniyalari tashkilotlari va korxonalar bilan (mulkchilik shaklidan qat`iy nazar) ishchi va xizmatchilarni xizmat safari davrida baxtsiz xodisalardan ixtiyoriy sug’urta qilish shartnomalarini to’zadilar.
Sug’urta shartnomasi bir yil muddatga tuziladi va xisoblangan sug’urta badalining sug’urta muassasasi xisobiga kelib tushgan kunidan kuchga kirib, bir yil o’tgan pul kelib tushgan oldingi sanada o’z kuchini yukotadi.
Xizmat safari davrida sug’urta qildiruvchi xodimning yoshi cheklanmaydi. SHartnoma sug’urta pulining yoki uning bir qismi sug’urta qilinga xizmat safari davomida xar qanday baxtsiz xodisadan xalok bo’lishi yoki jaroxatlanishi bo’yicha to’lanadi.
O’z xodimlarini ixtiyoriy sug’urta qildirishni xoxlagan korxona va tashkilot sug’urta qilinuvchilar ruyxatini tuzib sug’urta muassasasiga beradi.
Sug’urta pulini sug’urta qilinuvchiga u xalok bo’lgan taqdirda notirius vorisga barcha xujjatlar yig’ilgach, 3 kun ichida to’lanishi shart.
qushimcha pensiyani sug’urtalash shartnomalarini sug’urta tashkilotlari O’zbekiston Respublikasida doimiy yashaydigan fuqarolar bilan to’zadi. Sug’urta shartnomalarini 25 yoshdan 55 yoshgacha 60 yoshgacha bo’lgan erkaklar va 20 yoshdan 55 yoshgacha bo’lgan ayollar faqat o’z foydasiga tuzishlari mumkin.
SHartnoma sug’urtalanuvchining belgilangan shakldagi yozma arizasi asosida tuziladi. Arizada u qushimcha pensiyani olish shuquqi boshlangunga qadar o’zi vafot etgan taqdirda sug’urta puli to’lanishi lozim bo’lgan shaxsni ko’rsatish shuquqiga ega. Sug’urta muddati tugagach, agar sug’urta shartnomasi bo’yicha xamma badallar to’langan bo’lsa, sug’urtalanuvchi pensiya yoshiga to’langandan sung unga umrining oxirigacha pensiya to’lanadi.
qushimcha pensiyani sug’urtalash shartnomasini to’zgan xar bir fuqaro butun sug’urta muddati mobaynida xamda qushimcha pensiya olish davrida sug’urta badallari olinmasdan baxtsiz xodisalardan xam sug’urtalangan bo’lib xisoblanadi.
Sug’urta muddati tugagach, sug’urtalanuvchi O’zbekiston Respublikasida eng kam pensiya miqdorida qushimcha pensiya oladi. Sug’urta badali sug’urtalanuvchining yoshiga, sug’urta muddati va qushimcha pensiyaning miqdori karab belgilanadi.
Sug’urta muddati tugagach sug’urtalanuvchi pensiya olish uchun oxirgi badalni olgan sug’urta muassasasiga sug’urta guvoxnomasini va paportni takdim etishi kerak. Pensiya sug’urtalanuvchining doimiy ruyxatga olingan joyidagi sug’urta muassasasi tomonidan xar oyda to’lanadi.
Agar sug’urtalanuvchi navbatdagi 3 oy uchun badallar to’lamasa, sug’urta shartnomasi bekor qilingan xisblanadi va to’langan badallardan 15 foiz sug’urta xarajatlari chegirilgan xolda qaytarib beriladi. Agar sug’urtalangan shaxs pulga muxtoj bo’lib kolsa xuddi shunday tartib bilan sug’urta badalini qaytarib olishi mumkin.
Sug’urtalanuvchi pensiya olish shuquqi boshlanmasdan oldin vafot etgan taqdirda to’langan xamma badallar turmush urtogiga, u bo’lmasa merosxurga qaytariladi xamda eng kam pensiyaning bir barobari miqdorida bir marta beriladigan nafaka to’lanadi. Sug’urtalanuvchi pensiya shuquqi boshlangandan keyin vafot etsa, u xolda to’langan pensiya puli ushlab kolingan xolda badallar qaytarib beriladi.
Sug’urtalanuvchi jaroxatlansa, unga O’zbekiston Respublikasida belgilangan eng kam oylik ish xaqi xajmida pensiyaning tegishli qismi to’lanadi. To’lanadigan sug’urta qoplamasining miqdori "Sug’urta xodisalari munosabati bilan to’lanadigan nafakalar miqdori jadvali" da aniqlanadi.
Bundan tashkari, qushimcha pensiya xaqidagi koidalarda sug’urtalanuvchi shaxsning yashash joyini o’zgartirgan xolda pensiyani rasmiylashtirishga karatilgan ko’rsatma mavjud. YA`ni, agar pensiya olayotgan sug’urtalanuvchi doimiy ish joyini O’zbekiston Respublikasi xududida o’zgartirsa, u yangi yashash joyidagi sug’urta bo’limiga o’zining pensiya bilan bog’liq xujjatlar yigma jildini surab olish xaqida yozma ariza bilan murojaat qilishi lozim.
1.SHaxsiy sug’urta ob`ekti 2.SHaxsiy sug’urta turlari 3.Ixtieriy shaxsiy sug’urta 4.Majburiy shaxsiy sug’urta 5.Bolalar sug’urtasi 6.Nikox-to’y sug’urtasi 7.Ukuvchilar sug’urtasi 8.Sug’urta xodisasi
9.Sug’urta qoplamasi 10.Yo’lovchilar sug’urtasi
Nazorat uchun savollar
SHaxsiy sug’urtaning iqtisodiy moxiyatini izoxlab bering?
Aralash sug’urta deganda nimani tushunasiz?
Mexnat qobiliyatini vaqtincha yo’qotishni sug’urtalash tartibi qanday?
Yo’lovchilar sug’urtasi qanday tartibda amalga oshiriladi?
SHaxsiy sug’urtada kaysi xollarda sug’urta qoplamalari berilmaydi?
Bolalarni sug’urta qilishning axamiyatini tushuntirib bering.
Nikox (to’y) sug’urtasini amalga oshirish tartibi qanday?
Bolalarni kungilsiz xodisalardan sug’urtalashda sug’urta xodisalariga nimalar kiradi?
Sug’urta badallarini to’lash tartibi qanday?
Qanday xolatlarda sug’urta qoplamasi to’lanmaydi?
Asosiy adabiyotlar
O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi Toshkent 1998 y.
O’zbekiston Respublikasi «Sug’urta faoliyati xaqida»gi qonuni Toshkent 2002 y.
Karimov I.A. «O’zbekiston iqtisodiy isloxotlarni chuqurlashtirish yo’lida» T.: «O’zbekiston» 1995 y.
Karimov I.A.«O’zbekiston buyuk kelajak sari» T.: «O’zbekiston» 1998 y.
Karimov I.A. «O’zbekiston bozor munosabatlariga utishining o’ziga xos yo’li» T.: «O’zbekiston» 1998 y.
Karimov I.A. «O’zbekistonning o’z istiqlol va tarakkiyot yo’li» T.:
«O’zbekiston» 1998 y.
X.R. Sobirov «Sug’urta» 100 savol-javob T-«Mexnat».
Do'stlaringiz bilan baham: | 
