Oʻzbеkiston rеspublikаsi oliy vа oʻrtа mаxsus tа’lim vаzirligi

Fazoviy fikr yuritish
– 
bu ob‘yektlarni va hodisalarni bir–biriga nisbatan joylashishi, fazoviy shakli va 
tuzilishi, joydan–joyga kuchib borish va vaqt mobaynida o‘zgarishi kabi 
xususiyatlarni anglash. Demak, bilimlarga va ko‘nikmalarga ko‘ra fazoni o‘rganish 
va uni turli xil ko‘rsatish, hodisa va jaryonlarni to‘liq va to‘g‘ri tushunish va 
1
V-BOBnng 5.1 va 5.3 paragraflari L.X. Gulyamovaning ―Geoaxborot tizimlari va texnologiyalari‖ darsligidan 
olingan. [10.-b.149-154].
5.2 va 5.4 paragraflar R.N.Usmonov va R.T.Utiniyazovning ―Geoaxborot texnologiyalari‖ o‘quv qo‘llanmasidan 
olingan. [36.-b.86-89;98-103] va muallif taxririda darslikka kiritilgan.

---

104 
o‘rganish, hamda izlanish natijalaridan foydalanishni fazoviy fikr yuritish deb 
aytsak bo‘ladi. Xilma–xil nazariy hamda amaliy vazifalar echishda va qaror qabul 
qilishda fazoviy fikr yuritish muhim o‘rin tutadi. Lekin u ohirigacha o‘rganilgan va 
izohlangan masala bo‘lmagani sababli, geoaxborot tizimlarida undan foydalanish 
bu nuqtai nazardan hozirgacha mukammal emas va kompyuterlash ishlari ham 
echimini topdi deb ayta olmaymiz. 
Geoaxborot tizimlari afzalliklaridan biri fazoviy tahlilni bajarish
imkoniyatidir. Turli xil fazoviy ma‘lumotlar orasidagi munosabatlarni o‘rganishda 
maskur tizimlarining fazoviy tahlil funkstiyalaridan foydalaniladi. Bugun bu 
funksiyalardan Internet orqali ham foydalanish imkoniyatlari ko‘payib bormoqda. 
Ohirgi yillarda 
fazoviy axborot fani
rivojlangan sari uning muhim nazariy 
asoslari yaratilmoqda. Geoaxborot tizimlari va texnologiyalar, ular qatorida 
fazodan kuzatish tizimlari va texnologiyalariga oid qonun-qoidalarni va 
yondashuvlarni ilmiy jixatdan asoslash maskur fanning vazifalaridan biridir. 
Yechiladigan boshqa vazifalari quyidagilardan iborat: 
1.
Turli yo‘l bilan, ya‘ni fazodan kuzatish tizimlari va texnologiyalari 
hamda joyda tasvirga olish, fotogrammetriya yordamida xarita tuzish orqali 
fazoviy ma‘lumot to‘plash, ularni birlashtirish, toifalarga ajratish, tahlil qilish; 
2.
Ma‘lumotlar modelini barpo etish, ma‘lumotlarni tuzilishini o‘rganish, 
ularni tartibga solish va fazoviy ma‘lumotlar nazariyasini rivojlantirish; 
3.
Ma‘lumotlarni grafika tarzida ko‘rsatish uchun kartografiya va 
kompyuter grafikasi usullaridan foydalanish; 
4.
Fazoviy ma‘lumotlarni izlab topish yo‘llarini takomillashtirish va 
o‘rganish; 
5.
Fazoviy tahlil va modellashtirish. 
Fazoviy ma‘lumotlar ayrim darajada aniq va ravshan, ularni o‘rganadigan 
yondashuvlar va masalalar ham aniq va yetarli darajada asoslangan deb hisoblasa 
bo‘ladi.

---

105 
Shunga bog‘liq holda