Oʻzbеkiston rеspublikаsi oliy vа oʻrtа mаxsus tа’lim vаzirligi

 
 
a 
 
 
 
 
 
 
b 
25-rasm. a) Ma’lumotlar freymi jadvali; b) 
Buffer
instrumentiga murojaat 
etish. 
Tanlangan ob‘yekt asosida 
ArcToolbox
dan 
Proximity 
menyusini tanlab 
Buffer
instrumentiga murojat etaladi (25b-rasm). 
Buffer
zonalash oynasiga ko‘chalar qatlamini yuklasak va Bufer zonalarini 
hosil qilamiz(26-rasm) 
26-rasm
Bufer zonalarini. [36.-b.102].
 

---

108 
Tarmoq tahlili
– foydalanuvchiga chiziqli ob‘yektlarning (yo‘llar, elektr 
uzatish liniyalar va h.k.) fazoviy tarmoqlarini tahlil qilish imkonini beradi. Odatda 
tarmoq tahlili eng yaqin va foydali yo‘lni topish, tarmoqqa bo‘lgan bosim 
darajasini aniqlash, ob‘yekt manzilini topish va shu kabi masalalarni yechishda 
ishlatiladi. 
5.3.
Fazoviy munosabatlar 
Geoaxborot tizimlarida barcha 
fazoviy munosabatlarni tahlili
bir necha 
toifalarga bo‘linadi: 
1.
―Nuqta‖ va ―maydon‖ tahlili yordamida birorta ob‘yekt va atrofidagi 
joylashgan ob‘yektlar orasidagi munosabatni o‘rganish osondir; 
2.
Chiziqlar bir-birini ―kesib o‘tish‖ tahlili esa tarmoqdagi marshrutlarni 
o‘rganishga qo‘l keladi; 
3.
Bir xil tipdagi ―nuqta‖larni joylashishining tahlili ularni zichligini, va 
orasidagi o‘rtacha masofani, eng yakin joylashgan nuqtani aniqlashda yordam 
beradi; 
4.
Turli xil tipdagi ―nuqta‖larni solishitirish natijasida xududiy 
taqsimlanishni aniqlash imkoni paydo bo‘ladi. 
Umuman olganda 3 xil fazoviy munosabatlar mavjud: 
1.
Oddiy elementlar (primitivlar) asosida murakkab ob‘yektlarni barpo 
etishda qullaniladigan munosabatlar. Bularga misol, chiziq va uni tashkil etuvchi 
nuqtalar orasidagi munosabat. Boshqa misol, maydon va uni tashkil qiladigan 
tartibga keltiriilgan chiziqlar orasidagi munosabat; 
2.
Ob‘yektlarning koordinatalari asosida hisoblangan ular orasidagi 
munosabat. Bunga misol, chiziqlarni tutashganini hisoblash uchun ularning 
koordinatalari solishtiriladi. Boshqa misol, maydonli ob‘yektlar o‘z ichiga olgan 
nuqtalarni joylashishini topish masalasi. Shunday maydonli ob‘yektlarni bir-biriga 
ustma-ust keltirishni tekshirish vazifasi ham ushbu toifaga kiradi; 

---

109 
3.
Hisoblab bo‘lmaydigan munosabatlar.Ular ma‘lumotlarni kompyuter 
xotirasiga kiritiladigan paytida saqlanadi. Misol: agar ikki chiziq tutashsa buni 
hisoblab chiqish mumkin, lekin ularni tutashgan joyida nuqta bo‘lmasa bu 
masalani yechish mushkul. 
Bu borada turli hil munosabatlarni ko‘rib chiqishga harakat qilamiz. Ularni 
bir necha guruhlarga ajratish mumkin; 
1.