O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus talim vazirligi

§ 1.4. Korxonaning energetik balansi
Energetik balansning tuzilishi ishlab chiqarish energetik ko‘rsatkichlarini tekshirishda birinchi bosqich hisoblanadi va energiyani tejashni baxolash, taxlil qilish maqsadida olib boriladi.
Energetik balans tuzishning usullari ishlab chiqarishning aloxida ob’ektlari energetik iste’mol ko‘rsatkichlari asosida olib boriladi.
Energiyani tejash va isrofni kamaytirish ishlarida ahamiyatli yo‘nalish beradigan va asosiy axborot manbasi bu korxonaning energo -balansini tuzish xisoblanadi. Elektrotexnik ishlab chiqarish korxonalarining energiya iste’molini taxlil qilishda elektr energiyasini metalni qayta ishlash, elektrotermik jarayonlarda va siqilgan xavo bilan ishlovchi qurilmalarda energiyani iqtisod qilish, tejash chora tadbirlarini ishlab chiqishda ancha foydali hisoblanadi.
Iqtisod qilishning asosiy zaxirasi kuchlanish transformatorlarida, reaktorda, boshqa elektr qurilmalarida va ishlab chiqarishning boshqa tarmoqlaridagi yo‘qotishlarni kamaytirish hisoblanadi. Elektrobalans aktiv quvvat va energiyani tekshirilgan vaqt oralig‘ida reaktiv quvvat balanslari bilan xarakterlanadi.
Aktiv quvvat va energiyani balansi sharti kirayotgan elektr energiyani, barcha iste’mol qilinayotgan energiyani, tarmoqdagi o‘zgartirgich qurilmalaridagi va ishchi mashinalardagi yo‘qotishlar yig‘indisini o‘z ichiga olgan xolda tenglashga asoslanadi(kVt.soat).
; i=(1….n) j=(1….m) (1.4)
bunda: W_pr- elektrobalansni kirish qismi;. W_ni- i ta iste’molchilar foydali energiya iste’moli; W_mj- j ta elektr ta’minotchilardagi elektr energiya yo‘qotishlari.
Reaktiv quvvatni kompensatsiya qilish va bu bilan bog‘liq elektr ta’minoti tizimining turli elementlarida elektr energiyasi isrofini va elektr energiyasi sifatini oshirish bilan bog‘liq muammolarni yechish uchun reaktiv quvvat balansi tuziladi.
Reaktiv quvvat balansi ishlab chiqarish korxonasi elektr ta’minoti tizimidagi barcha reaktiv quvvat ishlab chiqaruvchi elementlari va tarmoqlaridagi reaktiv quvvat yig‘indisini tenglash bilan tuziladi. (kvar)
; i = (1….n); j = (1….m); (1.5)
bunda: Q_i-i ta iste’molchilarni reaktiv quvvat iste’moli; Q_j-j elektr a’minotchilardagi elektr energiya yo‘qotishlari.
Elektr balansini hisoblashdan va taxlil qilishdan nafaqat energetik ko‘rsatkichlarda, balki ishlab chiqarish texnologik jarayonlarida ham kata samara beradi. Masalan, xom ashyo va maxsulotda .