O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

 
 
 
 
2.7-rasm. 
Kuchlanishni induksion 
rostlagichning ulanish sxemasi (
a
) 
va vektor diagrammasi (
b
) 
 
 
 
 
2.8-rasm. 
Uch fazali induksion
rostlagich chiqishidagi kuchlanish 
o‗zgarishi 
 
 
α=180 el
. grad bo‗lganda EYK 
E
1
va 
E
2
qarama- qarshi fazada joylashadi 
(
E
2
va 
U
1
mos fazada joylashgan). Ichki kuchlanish tushuvini xisobga olmasak, 
kuchlanish rostlagichning chiqishidagi kuchlanish geometrik yig‗indi bilan 
aniqlanadi: 





2
1
2
E
U
U
(2.7) 

---

85 
Rotorni aylantirganda 
̇
va 
̇
vektorlari oxirlari aylanani chizadi
2.9-rasm)
, 
̇
α = 0 bo‗lganda 
̇
̇
– ̇
dan α = 180 el. Gradusda 
̇
=
̇
̇
gacha o‗zgaradi. Rotorni burish qo‗lda shturvalni burash yoki 
regulyatorni uzoqdan boshqarishga imkon beradigan bajaruvchi dvigatel 
yordamida amalga oshiriladi.
Induksion rostlagich kuchlanishni silliq o‗zgartirish kerak bo‗lgan barcha 
xollarda 
masalan, 
laboratoriya 
tadqiqotlarida, 
avtomatikada, 
taqsimlash 
tarmoqlarida kuchlanishni rostlash uchun ishlatiladi. 
2.9-rasm
. Uch fazali induksion rostlagichning sxemasi va diagrammasi 
Agarda birlamchi chulg‗amning R
1 
va X
1
qarshiliklarini hisobga olmasak, 
unda U
1
=E
1
teng bo‗ladi. Birlamchi va ikkilamchi chulg‗amlarda xosil bo‗lgan 
EYKlarning nisbati quyidagicha aniqlanadi: 
Induksion regulyatorning birlamchi chulg‗ami uchburchak yoki yulduz 
ulanishi mumkin. Induksion rostlagichning birlamchi va ikkilamchi chulg‗amlari 
teng bo‗lsa 
E
2
=E
1
=U
1
, bunda 
U
2max
=2U
1
, U
2min
=0
ga teng bo‗ladi. 
Agarda faqat kuchlanishning qiymatini rostlash kerak bo‗lib, uning fazoviy 
siljishi kerak bo‗lmasa, unda ikkitalik induksion rostlagich ishlatiladi (2.10-rasm). 
Ushbu induksion rostlagich ikkita induksion rostlagichdan tuzilgan bo‗lib rotor 
.
2
2
1
1
2
1
o
o
k
w
k
w
E
E


---

86 
chulg‗amlari parallel ulangan va stator chulg‗amlari ketma-ket ulangan bo‗ladi. 
Ushbu induksion rostlagichlar umumiy valga ega bo‗lib magnit maydonlari 
qarama-qarshi yo‗nalgan. 
2.10-rasm. 
Ikkitalik induksion rostlagicha) elektr sxemasi va b) vektor diagrammasi 
Shuning uchun ikkita rotorda xosil bo‗lgan EYK lar shunday yo‗naltirilganki 
natijada 
U
2
va 
U
1
vektorlar o‗zaro siljimaydi. Bunday induksion rostlagichlarning 
kamchiligi og‗irligining ko‗pligidir.