O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

7 - p 0 n a sim o n su yak lar;
suyaklaridan iborat bo'lib, timoq falanga suyaklari- 
s - o y o q kafti suyaklari; 9,
ning distal uchlari g'adir-budur yuza bo'lib tugaydi. 
I0- 11 ~
falangalar.
O Y O Q S U Y A K L A R IN IN G B IR L A S H IS H I
Chanoq suyaklarining birlashishi (43-rasm). Chanoqni hosil qilishda 
ikki yonboshdan chanoq suyaklari, orqa tomondan dumg'aza va dum 
suyaklari qatnashadi. Chanoq suyaklari old tomonda qovuq yarim bo'g'imini 
(simfiz), orqa tomonda dumg'aza-chanoq bo'g'imini hosil qilib, qo'shila­
di va turli boylamlar bilan mustahkamlanadi.
42-rasm . O yoq panjasi
skeleti.
I -
 tovon suyagi; 2 - oshiq
suyak; 
3 -
 kubsimon suyak;
4 -
 aaviasim on suvak: 
5. 6
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

43-rasm . Chanoq suyaklarining birlashishi.
/ - y o n b o s
b e l 
b o y la m i;
2 - u m u rtq a
pog'onasining oldingi uzun boylami; 
3
 - yonbosh-
dumg'aza boylami; 
4 -
 bel umurtqasi; 5 - katta
quymich teshik; 
6
 - dumg'aza o'siq boylami; 7 -
dumg'aza do'mboq boylami; 
8 -
 kichik quymich
te sh ik ; 9 - d u m g ' a z a d u m s im o n -s u y a k la r
birlashishi; 
/ О -tep a lik ; 
1 1 -
 oldingi pastki
o'tkir o'siq; 
1 2 -o ld in g i yuqorigi o'tkir
o'siq; 
13 -
 yonbosh suyagi.
1. 
Dumg‘aza-chanoq bo‘g‘imi -
ikkala suyakning quloqsimon 
yuzalari b irlashishidan hosil 
bo'lgan yassi bo'g'im. Bo'g'im 
xaltasi kalta va tarang tortilgan 
bo'lib, bo'g'im bo'shlig'i juda tor 
oraliqdan iborat, old va orqa 
tomonda bir necha boylamlar bilan 
mustahkamlangan. Shuning uchun 
bo'g'im erkin harakat qila olmaydi.
Yonbosh suyagi qirrasining 
orqa qismidan boshlangan boy­
lam tolalari beshinchi bel umurt­
qasining ko'ndalang o 's ig 'ig a
mustahkam tortilib birlashadi. 
Quyidagi ikkita pishiq boylam­
lar chanoq suyagi bilan dumg'a­
za suyagi o'rtasid a tortilgan. 
Bulardan biri dumg'aza suyagi 
chetidan boshlanib, quym ich 
d o 'n g ig a yopishadi va katta 
quymich kemtigini shu nomli 
teshikka aylantiradi. Ikkinchi 
boylam du m g'aza suyagidan 
boshlanib, chanoq suyagidagi 
quymich qirrasiga yopishadi va
kichik quymich kemtigini teshikka aylantiradi.
2. 
Old tomondan ikki qov suyaklarining yassi yuzalari bir-biri bilan 
qo'shilib, yarim (chala) bo'g'im hosil qiladi. Bo'g'im yuzalari orasida 
tog'ay diski va tor bo'g'im bo'shlig'i bo'ladi. Qov suyaklarini uning 
ustidan qov boylami, past tomondan qov ravog'ining boylami birlashtirib 
turadi. Homilador ayollarda yuqorida bayon etilgan qov suyaklari bo'g'im i, 
dumg'aza-yonbosh bo'g'im i va dumg'aza-dum birlashmalari cho'zilib, 
chanoq bo'shlig'ini kattalashtiradi va chaqaloqning tug'ilish jarayoniga 
normal sharoit yaratadi.
Katta chanoq bilan kichik chanoqni ajratib turadigan chegara chiziq 
ikki tomondagi yonbosh suyagining ravoqsimon chizig'i bilan qov suya­
gi ustki qirg'og'ining o'zaro birlashishidan hosil bo'ladi.
Katta chanoq ikki yon tomondan pastki ikkita bel umurtqasining tanasi 
bilan o'ralgan bo'lib, old tomoni suyakdan xoli, ochiq, faqat qorin devori 
muskullarining pastki qismidan iborat. Katta chanoq bo'shlig'i qorin bo'shli- 
g'ining davomi bo'lib, unda ichaklar joylashgan.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Kichik chanoqning orqa devorini dumg'aza va dum suyaklari, ikki 
yon devorini chanoq suyagining quymich kosasi sohasi hamda shu atrof- 
dagi boylamlar tashkil qiladi.
Kichik chanoqning pastki chiqish teshigi quymich va qov suyaklari­
ning butoqlari, quymich suyagining do‘mbog‘i, dumg‘aza-do‘mboq boy­
lami va dumsimon suyaklar bilan chegaralangan.
Balog'atga yetgan qizlar chanog'i erkaklar chanog'iga nisbatan kalta- 
ligi, bo'shlig'ining keng bo‘lishi bilan farq qiladi. Yonbosh suyak qanotlari 
ayollarda tashqariga yotiqroq, erkaklarda tik holatda bo'ladi. Ayollar 
chanog'ining kirish qismi ko'ndalang-oval shaklida, chiqish teshigi esa 
erkaklamikiga nisbatan ancha keng. Ayollarning qov ravog'i (90— 100°) 
ham erkaklarnikidan (70—75°) birmuncha kattaroq bo'ladi (44-rasm).
Chanoqning shakli va katta-kichikligi 
ko'proq tug'ruq jarayonida ahamiyatga ega 
bo'lganligidan uni tegishli o'lchovlar bilan 
aniqlanadi. Jumladan: 1) o'tkir o'siq masofa- 
si — ikki yonbosh suyagi oldining ustki o'tkir 
o'siqlari oralig'i ayollarda 25—27 sm; 2) ustki 
qirralar oralig'i — ikki yonbosh suyagi ustki 
qirralari oralig'i 28—29 sm; 3) katta ko'stlar 
oralig'i — ikki son suyagining katta ko'stlari 
oralig'i 30—32 sm. Bu o'lchovlar erkaklar­
da 2— 3 sm kam bo'ladi.
Kichik chanoqning kirish o'lchovini bilish 
uchun uni uch tomonlama o'lchanadi. Oxirgi 
bel umurtqasi bilan dumg'aza suyagi orali- 
g'idan simfizning ustki chetiga qadar masofa 
anatomik konyugataga yoki to'g'ri diametri