O’zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta`lim vazirligi

Vositachilar. Bu bozor ehtiyojlarini qondirish va foyda olish uchun tovarlarni qayta sotadigan mustaqil savdo tashkilotlari, korxonalar va shaxslardir. Ular ulgurji va chakana sotuvchilar, brokerlar, savdo agentlari, komissionerlar, kommivoyajerlar va boshqalardir. Vositachilarni jalb qilishning maqsadga muvofiqligi asosan bozor kon’yunkturasining o’zgarishlari, tovarlarni etkazib berish muddatlarining qisqarishi, servis va xizmat ko’rsatishning rivojlanishini tez sezish imkoniyatlaridan iborat.


16.2.Chakana savdoning mohiyati
CHakana sotuvchilar — ular vositasida tovar va xizmatlarni bevosita pirovard iste’molchilarga notijorat foydalanishi uchun sotish bo’yicha har qanday faoliyat. CHakana sotishning shakllari birinchi navbatda aloqa darajasi (sotuvchi bilan xizmat ko’rsatish, o’z-o’ziga xizmat ko’rsatish), do’konning kattaligi, assortiment tarkibi, shuningdek, narx siyosati va do’konlar tarmoqlarini joylashtirish tamoyillariga qarab farqlanadi (11.5-rasm).

Mezonlar	CHakana savdo korxonalari
Xizmat ko’rsatish darajasi	O’z-o’ziga xizmat ko’rsatish do’konlari	Tovarlarni erkin tanlash do’koni	Tovarlarni tanlash cheklangan do’kon	To’liq xizmat ko’rsatiladigan do’kon
Taklif etiladigan tovar assortimenti	Super market	Universal do’kon	Universam	Kundalik ehtiyoj tovarlari do’koni	Ixtisoslashtirilgan do’kon
Savdo xizmat ko’rsatishning harakteri	Pochta, telefon orqali buyurtma qilina digan savdo	Savdo avtomatlari	Buyurtmalar xizmati	Tarqatib savdo qilish
Do’konning tegishliligi	Korporativ tarmoq	Ixtiyoriy tarmoq	Iste’molchilik kooperativi	Imtiyozlarga ega bo’lganlarning birlashmasi	CHakana konglomerat
Do’konlar konsentra-siyasining turlari	Tuman faollik markazi	Hududiy savdo markazi	Tuman savdo markazi	Mikrotuman-ning savdo markazi
Narxlarga nisbatan e’tibor	Tushirilgan narxlar do’koni	Ombor do’kon	Do’kon demonst Zal