O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi

qishloq 
xo‗jaligida
ham chuqur tarkibiy o‗zgarishlar amalga oshirilmoqda. Murakkab ob-
havo sharoitiga qaramasdan, fermer va dehqonlarimizning fidokorona mehnati va 
omilkorligi tufayli o‗tgan yili mo‗l hosil etishtirildi – 7 million 500 ming tonnadan 
ziyod g‗alla, 3 million 350 ming tonnadan ortiq paxta xirmoni barpo etildi. 
Ta‘kidlash kerakki, bunday mo‗l hosil asosan qishloq xo‗jaligida ishlab 
chiqarishni jadallashtirish, seleksiya ishlarini yaxshilash, g‗o‗za va boshoqli don 
ekinlarining rayonlashtirilgan navlarini joriy qilish, zamonaviy agrotexnologiyalarni 
o‗zlashtirish evaziga ta‘minlandi. 
Mamlakatimizda bug‗doydan gektaridan o‗rtacha 55 sentner hosil olingani, 
ayrim tumanlarda bu ko‗rsatkich 60-77 sentnerni tashkil etgani, hech shubhasiz, 
fermerlarimizning ulkan yutug‗idir‖
1
, deb alohida ta‘kidlab o‗tdi. 
Istiqlol davrida iqtisodiyotda yangi tarmoqlar – avtomobilsozlik, sellyuloza-
qog‗oz, qand-shakar, farmatsevtika va boshqa tarmoqlar vujudga keldi. Respublika 
sanoatida yuksak texnologiyaga asoslangan va istiqbolli tarmoqlarning, ya‘ni 
mashinasozlik, yoqilg‗i-energetika, kimyo va engil sanoat kabi tarmoqlarning hissasi 
ortib bordi. Natijada, 1995 yilga qadar sanoat ishlab chiqarish hajmi pasayib borgan 
bo‗lsa, 1996 yildan boshlab sanoat ishlab chiqarish hajmi izchil o‗sib bormoqda (3-
rasm). 
Ma‘lumotlardan ko‗rinadiki, sanoat mahsulotlari ishlab chiqarishning yillik 
hajmi 2000 yilda 1990 yildagiga nisbatan 1,2 barobar, 2010 yilda 3 barobar, 2015 
yilda esa 4.4 barobar o‗sdi. 
1
Каримов И.А. Бош мақсадимиз – мавжуд қийинчиликларга қарамасдан, олиб бораѐтган ислоҳотларни, 
иқтисодиѐмизда таркибий ўзгаришларни изчил давом эттириш, хусусий мулкчилик, кичик бизнес ва 
тадбиркорликка янада кенг йўл очмб бериш ҳисобидан олдинга юришдир // Ўзбекистон Республикаси 
Президенти Ислом Каримовнинг мамлакатимизни 2015 йилда ижтимоий-иқтисодий ривожлантириш якунлари 
ва 2016 йилга мўлжалланган иқтисодий дастурнинг энг муҳим устувор йўналишларига бағишланган Вазирлар 
Маҳкамасининг кенгайтирилган мажлисидаги маъурзаси. Халқ сўзи, 2016 йил, 16 январь, -Б. 2. 

---

297 
O‗zbekiston iqtisodiyotining tarmoq tuzilishini o‗zgartirishda yangi neft konlari, 
Mingbuloq va Ko‗kdumaloq konlarining ishga tushirilishi, Buxoro neftni qayta 
ishlash zavodining qurilishi, Yangi Angren va Tolimarjon GRESlari qurilishining 
jadallashtirilishi, metall ishlab chiqarilishining ko‗paytirilishi muhim ahamiyatga ega 
bo‗ldi. Respublikamiz uchun tamomila yangi bo‗lgan avtomobilsozlik sanoatining 
tashkil etilishi bilan O‗zbekiston Avtotransport ishlab chiqaruvchilar xalqaro 
tashkilotining 33-to‗laqonli a‘zosi sifatida qabul qilindi. Bugungi kunda 
avtomobilsozlik sanoati Asaka shahrida AQSHning ―Jeneral Motors‖ kompaniyasi 
bilan hamkorlikda engil avtomobillar ishlab chiqaradigan, Toshkent shahrida 
Germaniyaning ―Daymler Bens‖ va Samarqand shahrida Yaponiyaning ―Isuzu‖ 
kompaniyalari bilan hamkorlikda avtobuslar ishlab chiqaradigan hamda Samarqand 
shahrida Germaniyaning ―MAN‖ kompaniyasi bilan tashkil etilgan yuk avtomobillari 
ishlab chiqaradigan yangi zavodlarni o‗z ichiga oladi.
 
3-rasm. O‗zbekistonda sanoat ishlab chiqarish hajmi, 1990 yilga nisbatan foizda. 
O‗zbekiston mustaqillikka erishgandan keyin asosiy e‘tibor barqaror o‗sish 
sur‘atlarini ta‘minlashga qaratildi. Bu borada dastlabki palladanoq mamlakatimiz o‗z 
taraqqiyot yo‗lini izchil amalga oshirishi natijasida, MDHning boshqa ko‗plab 
mamlakatlaridan farqli ravishda, ishlab chiqarish va aholi turmush darajasining 
keskin pasayib ketishiga yo‗l qo‗ymaslikka erishdi (4-rasm).
4-rasm. 1991-1995 yillarda MDHning ayrim davlatlarida YAIMning pasayishi, foizda. 

---

298 
Diagramma ma‘lumotlaridan ko‗rinadiki, 1991-1995 yillarda YAIMning 
pasayishi Qozog‗istonda 75,4, Belorussiyada 54,6, Rossiyada 53, Ukrainada 52 foizni 
tashkil etgan.
O‗zbekistonda mustaqil taraqqiyotning dastlabki yillarida oldingi yillarga 
nisbatan pasayish kuzatilgan bo‗lsa (1991-1995 yillar davomida o‗rtacha pasayish 
18,8%ni tashkil etgan), ilk marta 1996 yilda 1,7% o‗sishga erishildi. O‗tgan 2014 
yilda mamlakatimizda islohotlar dasturi davom ettirilib, undan o‗rin olgan muhim 
chora-tadbirlarning izchil amalga oshirilishi natijasida iqtisodiy va ijtimoiy sohalarda 
mutanosiblik yanada mustahkamlandi, iqtisodiyotimiz modernizatsiya va 
diversifikatsiya hisobidan yuqori sur‘atlar bilan rivojlandi. Jumladan,yalpi ichki 
mahsulotning oldingi yilga nisbatan o‗sish sur‘ati 108,1 foizni tashkil etdi. 
O‗zbekistonda qabul qilingan, ―o‗zbek modeli‖ deb nom olgan, ijtimoiy 
yo‗naltirilgan erkin bozor iqtisodiyotiga o‗tishning iqtisodiyotni mafkuradan xoli 
etish, uning siyosatdan ustunligini ta‘minlash, davlatning bosh islohotchi vazifasini 
bajarishi, qonun ustuvorligiga erishish, kuchli ijtimoiy siyosat yuritish, islohotlarni 
bosqichma-bosqich va izchil amalga oshirish kabi mashhur besh tamoyilga 
asoslangan o‗ziga xos yo‗li – bularning barchasi, ayniqsa 2008 yilda boshlangan va 
hanuz davom etayotgan jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi davrida o‗zining 
nechog‗liq to‗g‗ri va hayotiy ekanini isbotladi
1
. Diagrammadan ko‗rinadiki, 
O‗zbekistonda 2008-2015 yillar davomida 8 foizdan kam bo‘lmagan o‗sish 
sur‘atlariga erishib kelinmoqda. 
Iqtisodiyotimiz 
va 
jamiyatimiz 
hayotida 
axborot-kommunikatsiya 
texnologiyalarining alohida va muhim o‗rin tutishini hisobga olib, 2013 yilda 2013-
2020 yillarda O‗zbekiston Respublikasining Milliy axborot-kommunikatsiya tizimini 
rivojlantirish kompleks dasturi qabul qilindi. Ushbu dastur doirasida amalga 
oshirilayotgan loyihalar 2014 yilda mamlakatimizda barcha avtomat telefon 
stansiyalarini raqamli tizimga o‗tkazishni yakunlash uchun zamin yaratdi. Bu esa 
xalqaro axborot tarmoqlaridan foydalanish tezligini sezilarli darajada oshirish 
imkonini berdi.
Mamlakatimizda internetdan foydalanuvchilar soni yil sayin ko‗payib 
bormoqda. Bugungi kunda ular 10 million 200 ming kishidan oshdi yoki 
mamlakatimiz aholisining uchdan bir qismini tashkil etmoqda.
2015 yili 500 dan ortiq yangi bazaviy mobil aloqa stansiyalari o‗rnatilishi 
hisobidan aloqaning ushbu zamonaviy, yuqori texnologiyalarga asoslangan tizimi 
abonentlari soni qariyb 20 million kishini tashkil etdi, ularga ko‗rsatilayotgan 
xizmatlar hajmi qariyb 26 foizga ko‗paydi.
Bundan ko‗rinadiki, O‗zbekistonda mustaqil taraqqiyot davrida ko‗p bo‗g‗inli 
infratuzilmaning yaratilishi va yangi xizmat turlarining rivojlantirilishi zamonaviy 
iqtisodiyotni shakllantirishning muhim omili bo‗lib xizmat qilmdi.
Xususan, O‗zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidentining 2006 yil 16 maydagi 
PQ-350-sonli qaroriga binoan ustuvor investitsiya loyihalarini samarali 
moliyalashtirishni 
ta‘minlash 
maqsadida 
tashkil 
qilingan 
O‗zbekiston 
Respublikasining Tiklanish va taraqqiyot jamg‗armasi mablag‗lari hisobiga 
1
Каримов И.А. Она юртимиз бахту иқболи ва буюк келажаги йўлида хизмат қилиш – энг олий саодатдир / 
И.А.Каримов; – Тошкент: ―O‗zbekiston‖ НМИУ, 2015, 135-б. 

---

299 
markazlashtirilgan investitsiyalarning moliyalashtirish ko‗lami yildan-yilga oshib 
bordi. 
Jamg‗arma o‗z faoliyati mobaynida Dehqonobod kaliyli o‗g‗itlar zavodi 
qurilishi, Xonjiza polimetall konini o‗zlashtirish loyihasi, Qamchiq dovoni orqali 
«Ohangaron-Pungan» magistral gaz tarmog‗ining qurilishi, «Farg‗onaazot» va 
«Maksam-Chirchiq» ochiq aksiyadorlik jamiyatlarida yirik ammiak agregatlarining 
rekonstruksiya va modernizatsiya qilinishi, 500 kvli «G‗uzor» kichik stansiyasi va 
«Surxon» kichik stansiyasi yuqori voltli liniyasi qurilishi, Pomuq va Dengizko‗l 
konlarida siqish kompressor stansiyalarining barpo etilishi, Qo‗ng‗irot kompressor 
stansiyasidagi gaz namini qochirish qurilmasi, Qarshi kaskadi nasos stansiyalarining 
rekonstruksiya qilinishi, «O‗zbekiston havo yo‗llari» milliy aviakompaniyasining 
havo flotini yangilash loyihalari, 400 ta «Mersedes-Bens» rusumli yo‗lovchi tashish 
avtobuslarini xarid qilish loyihalari, Sho‗rtan gaz-kimyo majmuasida tozalangan 
metanni qayta ishlash bazasida suyultirilgan sintetik yoqilg‗i ishlab chiqarish 
zavodini barpo etish, Yangi «Angren» ko‗mir konini modernizatsiya qilish orqali 
Angren issiqlik elektr stansiyasining 1-5-sonli energiya bloklarini yil bo‗yi ko‗mir 
asosida ishlash tizimiga o‗tkazish, Navoiy va Toshkent issiqlik elektr stansiyalarida 
bug‗-gaz moslamalarini qurish, Toshkent - Samarqand temir yo‗l yo‗nalishida 
foydalanish uchun «Talgo - 250» yuqori tezyurar elektropoezdlarini xarid qilish, 
Olmaliq tog‗-metallurgiya kombinatini kompleks modernizatsiya qilish kabi
loyihalarni amalga oshirishda faol ishtirok etmoqda. 
So‗nggi yillarda qariyb