O`zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi



Download 394,94 Kb.
bet1/8
Sana21.03.2022
Hajmi394,94 Kb.
#505360
  1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
Aralash turdagi murakkab qòshma gaplarning semantik-sintaktik tuzilishi



O`ZBEKISTON RESPUBLIKASI


OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
ALISHER NAVOIY NOMIDAGI
TOSHKENT DAVLAT O‘ZBEK TILI VA ADABIYOTI UNIVERSITETI
O‘ZBEK FILOLOGIYASI FAKULTETI

“Ro‘yxatga olindi”


O‘quv ishlari bo‘yicha dekan
muovini ________I.Saidqulov
2021- yil “____” – iyun
5120101 – “Filologiya va tillarni o‘qitish (o‘zbek tili)” bakalavr yo‘nalishi II kurs 202-guruh talabasi Abdurahimova Zuhroning “Aralash turdagi murakkab qòshma gaplarning semantik-sintaktik tuzilishi” mavzusida yozilgan


KURS ISHI

Ilmiy rahbar:
_________ N.Ahmedov
“O‘zbek tilshonsligi” kafedrasi, f.f.d.

“Himoyaga tavsiya etilsin”


“O‘zbek tilshonsligi”
kafedrasi mudiri, prof.
________ T.Tog‘ayev
2021- yil “__” - iyun
TOSHKENT – 2021
Mundarija

Kirish ……………………………………………………………………………...3
I Bob. Murakkab gaplar va ularning sintaksis tahlili…………………………..5

    1. . Sintaksisning o`rganish ob`yekti ……………….…………………………5

    2. Gaplarning sintaktik tahlili …………....………………………..................10

II bob. Qo`shma gaplarda substansial talqin va uning amali …………..…….17
2.1. Zamonaviy tilshunoslikda qo`shma gaplar nazariyasi.. …………..……..17
2.2. O`zbek tilida qo`shma gaplarda partsellyatsiya va omonimiya…………..22
Xulosa…………………………………………………………………………….31
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati…………………………………………….32


Kirish
Mavzuning dolzarbligi. Qo`shma gaplarni o`rganish gap ta'limotining tarkibiy qismi, undan ajratilgan holda qaralishi mumkin emas. Shuning uchun turli tipdagi qo`shma gaplarni o`rganish har qaysi til sintaksisini o`rganishning dolzarb masalalaridandir. Keyingi davrda hukumatimiz va shaxsan Prezidentimiz tomonidan ona tilini o`rgatish va o`qitish ishlariga alohida e'tibor berilmoqda. Shuni ta'kidlash lozimki, Prezidentimiz bu masalaga doim ham katta e'tibor bilan qaragan. Ona tilini amaliy o`rganish bilan birga ilmiy o`rganishga ham katta zaruriyat bor. Qo`shma gaplar tobe qismlarining o`zaro bog`lanish usullari, qo`shma gapning ichki bo`linishlari g`arbiy tillar grammatikalari va boshqa tillar (slavyan, turkiy va h.) grammatikalarida ham deyarli bir xil. Ularga berilgan ta'riflarda, talqin va tasnifi asoslarida ham o`xshashlik mavjud. Bu masala o`zbek tilshunosligida maxsus tadqiq etilgan. Qo`shma gap masalasi o`zbek tilshunosligida birinchi marta ilmiy asosda G`.Abdurahmonov tomonidan chuqur o`rganildi. Qo`shma va sodda gaplarning o`zaro munosabati, farqlari, qo`shma gapning turlari, har bir turning umumiy, xususiy jihatlari atroflicha tahlil qilinadi. O`tgan asrning 80-yillaridan boshlab qo`shma gap talqiniga yangicha yondashish - substantsial talqin yuzaga keldi. Mavjud fikrlar nihoyatda xilma-xil bo`lib, ularni jamlash zaruriyati mavzu dolzarbligini belgilaydi. Masalaning qisqacha o`rganilish tarixi. O`zbek tilshunoslari tomonidan so`z birikmasi ancha ko`p o`rganilgan. A.G`ulomov, M.Asqarova, A.Nurmonov, N.Mahmudov, R.Sayfullaeva bu sohada katta ishlar olib borgan. G`.Abdurahmonov, M.Asqarova, A.G`ulomovlarning sintaktik tahlillarida quyidagi hal qiluvchi holatlarni qayd etib o`tish lozim:
1. Qo`shma gap bo`lishi uchun gapda ikki va undan ortiq ega-kesim markazi bo`lmog`i lozim.
2. "Bog`langan" tushunchasi asosida teng bog`lovchi, ya'ni "bog`lovchi turkumidagi teng bog`lovchi turiga oid yordamchi so`z bor" mazmunida tushuniladi.
3. Ergash gapli qo`shma gaplarning "ergash" gapining turini belgilashda mazmun-vazifa omiliga tayaniladi. A.Berdialiyev 80-yillarga kelib, qo`shma gap sintaksisiga yangi yo`nalish - sistem yo`nalish tahlili usullarini izchil ravishda tadbiq etishga urindi.
A.Berdialiyev qo`shma gap sintaksisi sohasiga sistem tilshunoslikning o`xshashlik (paradigmatika), sintaktik ziddiyatlar (sintaktik oppozisiya) kabi tushunchalarni olib kirdi.

Download 394,94 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish