O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus talim vazirligi

2NH₃ + CО₂ NH₄CООNH₂ +Q
Ikkinchi bosqichda esa karbamid hosil boʻladi:
NH₄CООNH₂ NH₂CОNH₂ +H₂О - Q
Karbamid [(NH₂)₂CО], azotli oʻgʻitlar ichida eng koʻp miqdorda ozuqa elementini tutib, uning tarkibida 46 – 46.5% azot elementi mavjud. Karbamidning texnik nomi mochevina.
Karbamidning hosil boʻlish darajasi reagentlar bilan toʻldirish zichligiga, bosimga, haroratga, ammiak va suvning reagent tarkibidagi miqdoriga bogʻliq bo‘ladi. Toʻldirish zichligi deb, boshlangʻich moddalar miqdorini reaktor xajmiga boʻlingan nisbatiga aytiladi. Karbamid sintezi asosan suyuq fazada boradi. Boshlangʻich moddalar miqdori bir xajmda qancha koʻp boʻlsa, bosim shuncha yuqori boʻladi. Jarayon 180 – 200^oC harorat va 18 - 20 MPa bosimda olib boriladi. Undan yuqori harorat esa qurilmalarni korroziyaga olib keladi.
Karbamid - ammiak va uglerod (IV) oksidini 150 - 220 ^oC haroratda 7 - 10 MPa bosim ostida oʻzaro ta’sirlanishi natijasida hosil boʻladi. Karbamid sintezi quyidagi qaytar reaksiyadan iboratbo‘lib, dastlab ammoniy karbomat hosil boʻladi:
Karbamid olish uchun xom ashyo NH₃ (suyuq) va CO₂ (gaz) hisoblanadi.
Reaksiyaga 183 ^oC va 13,4-14,4 MPa bosimda 2 bosqichda boradi.
2NH₃ + СО₂ = NH₄ СООNH₂+ Q
NH₄ + СО₂ СООNH₂ = NH₂ - СО – NH₂ +Н₂О-Q

1. 
   ekzotermik reaksiya
   
2. 
   endodetmik reaksiya.
   

Reaksiya muvozanatini oʻnga siljitish uchun keltirayotgan komponentlar tarkibida ortiqcha ammiak boʻlishi kerak bo’ladi.
Karbamidni ishlab chiqarish texnologiyasi quyidagi jarayonlarni o’z ichiga oladi:

1. 
   Suyuq NH3 ning bosimini oshirish.
   
2. 
   CO2 ning bosimini oshirish.
   
3. 
   Karbamidni sintezlash.
   
4. 
   Distillyatsiya va resirkulyatsiya.
   
5. 
   Bug’latish yo’li bilan karbamid eritmasining konsentratsiyasini oshirish.
   
6. 
   Donadorlash va kristallizatsiya.
   
7. 
   Karbamid skladi. Fraksiyalarga ajratish. Karbamidni jo’natish.
   
8. 
   Chiqindi NH3 ni absorbsiya qilish.
   
9. 
   Desorbsiya va gidroliz.