O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

absolut muskul kuchi
deb ataladi.
Odam muskullarining absolut kuchini aniqlashda yuk uning yelkasiga 
qo'yilib, oyoq uchida (barmoqlarda) turish bilan aniqlanadi. Bunda boldir 
muskullari taranglashib, yukni ko'taradi. Muskulning absolut kuchi yukni 
uning ko'ndalang kesimiga bo'lish bilan aniqlanadi. Jismoniy mashqda 
muskul tolalari yo'g'onlashib, bir-biridan uzoqlashib, bo'sh holda (ular 
orasida biriktiruvchi to 'q im a ko'payadi) joylashadi. Shunday qilib, 
muskullar ko'ndalang kesimining hajmi va kuchi oshadi. M uskulda yuk 
miqdori o'rtacha bo'lgandagina ko'proq ish bajaradi. Yuk miqdorining
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

oshishi yoki kamayishi tezda charchashga sabab b o iad i. Shu bilan birga 
muskullaming ish ritmi bir xil bo'lishi shart. Agar ish ritmi tezlashsa 
yoki sekinlashsa, odam tez charchab qoladi. Shuning uchun jismoniy 
ishni ham, sport bilan shug'ullanishni ham bir xil ritmda bajarish maqsadga 
muvofiq va bajarilgan ish unumli bo'ladi.
O D A M G A V D A S IN IN G S T A T IK A S I V A D IN A M IK A S I
Odam gavdasining biror qismi harakatga kelganda, avvalo shu harakat 
qaysi bo'g'im da sodir bo'layotganini, b o 'g'im lar holatini, muskullaming 
qay tarzda ish bajarayotganini ko'z oldimizga keltirishimiz kerak. Jumladan, 
tik turgan odam gavdasining og'irligi, asosan, tovon suyagiga va oyoq 
kaftiga tushadi. Odamning oyoq tayanch sathi panjalar ostidagi sathning 
o'zigina bo'lm ay, ana shu panjalar orasidagi sath ham tayanch yuzasiga 
kiradi. Shuning uchun oyoq panjalarini bir-biriga jipslashtirib qo'ygandan 
k o 'ra bir-biridan uzoqlashtirib (yelka kengligida) tik turish ancha osonroq 
va muskullardan kam ish talab qiladi, bir oyoqda turganda esa muskullarga 
ancha zo'r keladi.
Umuman odam gavdasining muvozanatda saqlanishi uchun gavdaning 
og'irlik markazidan o'tib vertikal chiziq gavda tayanch sathining ichidan 
o'tishi kerak. Ana shundagina gavdani vertikal holatda saqlab turish 
mumkin.
Odam gavdasining turishi uch turga bo'linadi:
1)