O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

Fiziologiyasi. 
Ko'rish do'mbog'i po'stloq osti sezgi yadrosi bo'lib, 
barcha sezgi impulslari, afferent nervlar ana shu yadroga keladi. Odam 
organizmining barcha sohasidan sezgilar ko'rish do'mbog'iga kelib, analiz- 
sintez qilinadi. Natijada ko'rish do'm bog'ida ba’zi sezgilar yumshab, 
boshqalari esa kuchaytirilib, miya po'stlog'iga uzatiladi. Ko'rish do'mbog'i 
kasallangan yoki jarohatlanganda organizmdan ko'rish do'mbog'iga kelgan 
sezgilar zo'rayib, oshib miya po'stlog'iga boradi-da, odamning g'azabini 
oshiradi.Odam arzimagan gapga kuladigan yoki sababsiz yig'laydigan 
bo'ladi. Odamda mimika o'zgaradi, ichki a’zolarda og'riq kuchayadi. Bu 
vaqtda yurak urishi, nafas tezlashib, qon bosimi ko'tariladi. Bosh og'rib, 
uyqu buziladi, odam g'ayriixtiyoriy harakatlar qiladi.
Ko'rish tanasi o'zidan pastda joylashgan uzunchoq va orqa miya yad­
rolari bilan miya yarimshari bag'rida joylashgan barcha po'stloq osti 
harakatlanuvchi yadrolari bilan nervlar orqali bog'liqdir.
Po'stloq osti sohasi barcha vegetativ funksiyalarni tartibga soladigan 
po'stloq osti yadrosi bo'lib, organizm ichki muhitining doimo bir xilda 
bo'lishini idora etadi. Yog'lar, oqsillar, uglevodlar va suv-tuz almashinu­
vi jarayoni, gavda haroratining bir xilda bo'lishini ta’minlaydi.
Po'stloq osti sohasi jarohatlanganda gavda harorati o'zgaradi. Jumla­
dan, odam harorati sovuq xonada pasaysa, issiq xonada ko'tariladi.
Simpatik va parasimpatik nervlarning 
po'stloq osti markazi ham 
gipotalamusda joylashgan. Jumladan, gipotalamusning oldingi qismida 
parasimpatik nerv sistemasining yadrosi joylashgan bo'lib, uni qitiqlaganda
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ichak peristaltikasi kuchayadi, shiraning chiqishi oshadi, yurak urishi 
pasayadi.
Gipotalamusning orqa qismida simpatik nerv sistemasining yadrolari 
bo'lgani uchun ulami qitiqlaganda yurak urishi tezlashadi, qon tomirlar 
devori torayib, qon bosimi ko'tariladi. Gipotalamus qon haroratini, qon 
tarkibini bir xilda saqlashda muhim rol o'ynaydi. Ovqatlanish va suyuqlik 
shimilish jarayonlari ham gipotalamus tomonidan ta’minlanadi. Gipotalamus 
kasalligida haddan tashqari ko'p suv ichish, ko'p ovqat iste’mol qilish 
kuzatiladi, suv-tuz almashinuvi jarayoni buzilib, ko'p miqdorda siydik 
ajraladi, bunga qand kasalligi deyiladi. Gipotalamus gipofiz faoliyatini 
ham boshqaradi (ichki sekretsiya bezlariga qaralsin).