O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

171-rasm. Embrionda qon aylanishi.
1 - o'ng bo'yinturuq arteriya; 2 - chap o'mrov
osti arteriyasi; 3 -  arteriya yo'li; 4 -  o'ng o'pka
arteriyasi; 5 - chap o'pka venalari; 6 -  ikki
tavaqali klapanlar; 7 - chap qorinchadan
aortaga qonning yo'nalish sxemasi; 8 - o ' n g
qorinchadan o'pka arteriya qonining yo'nalishi;
9 - qorin aortasi poyasi; 10 - ichak tutqichning
yuqori arteriyasi; / / - b u y r a k usti bezi
arteriyasi; 12 -  buyrak; 13 - chap buyrak
arteriyasi; 14 - aorta; 15 -  ichak tutqichning
pastki arteriyasi; 16 -u m u m iy yon b osh
arteriyasi; 17 -  tashqi yonbosh arteriyasi; 18 -
ichki yonbosh arteriyasi; 19 - qovuq arteriyasi;
20 -q o v u q ; 21 -  kindik arteriyasi; 22 - siy ­
dik yo'li; 23 - kindik; 24 -  kindik venasi; 25 -
qisqich; 26 - j ig a r venasi yo'li; 2 7 - jigar
venasi; 28 - pastki kovak vena; 29 - oval
teshikdan qon o'tish sxem asi; 30 - yuqori
kovak venasi; 31 -c h a p yelka-bosh venasi;
32 - chap o'm rov osti ven asi; J J - o ' n g
bo'yinturuq venasi; 34 - yelka-bosh arteriyasi
poyasi; 3 5 -  qopqa vena; J 6 - o ‘ng buyrak
venasi;
37 -  pastki kovak vena.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

ga quyiladi va butun tanaga tarqaladi. Natijada homila tanasining yuqori 
qismi arteriya qoni bilan yaxshi ta’minlanganligi tufayli pastki qismiga 
qaraganda yaxshi o ‘sadi. Tananing pastki qismiga arteriya qoni unchalik 
bormaganligi uchun bola tug'ilguncha bo'lgan davriga nisbatan sustroq 
rivojlanadi. Embrion tanasidagi vena qoni kindik arteriyasi orqali yo'ldoshga 
borib, u yerda moddalar almashinuvi bo'ladi. Natijada qon arteriya qoniga 
aylanadi, bu qon yana kindik venasi orqali embrion tanasiga yuqorida 
aytilgan yo'l orqali tarqaladi. Bola tug'ilganidan so'ng birinchi nafas 
olishidan boshlab mustaqil qon aylanishi boshlanadi, ya’ni kislorod al­
mashish bolada o'pka kichik qon aylanish doirasi orqali bajariladi. Bu 
holat Botallo arteriya yo'li va pastki kovak venasiga quyilgan vena y o 'li­
ning hamda kindik arteriyasi 3— 5 kunda, kindik venasi esa 5— 6 kunda 
ichlari puchayib (qon kelmay) boylamga aylanishiga sabab bo'ladi. Chap 
va o'ng bo'lm achalar oraliq devoridagi ovalsimon teshik ham bir hafta 
ichida berkilib, ovalsimon chuqurchaga aylanadi. Shunday qilib, mustaqil 
(katta odamlardagi kabi) qon aylanishi boshlanadi. B a’zida Botallo arte­
riya yo'lining yoki bo'lm achalar oraliq ovalsimon teshigining batamom 
bitib ketmasligi oqibatida tug'm a yurak porogi vujudga keladi.