O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi

1.3 Bargxo„r qo„ng„izlarning sistematikasi va kenja oilalar tavsifi. 

Yer  yuzida  hayvonlarning  1.5  million  turi  uchraydi.  Shundan  1000000  ga 

yaqin turni hasharotlar tashkil etadi.[45]Hasharotlarning esa 280000 turini qattiq 

qanotlilar  (qo‘ng‘izlar)  tashkil  etadi.[63]  Qo‘ng‘izlar  deyarli  yer  muhitining 

barcha 

hududlari; 

tog‘da, 

bog‘da, 

to‘qayda, 

yaylovda, 

cho‘lda, 

dashtda,o‘rmonda, saxroda, hattoki shimoliy qutbda ham yashaydi.[44]   

XX  asr  bo‗sag‘asida  va  asr  oxirida  hasharotlar  sistamatikasini  o‗rganish 

juda 

rivojlandi. 

G.G.Yakobson[67] 

(1871—1916) 

birinchi 

bo‘lib 

to‗g‗riqanotlilar  va  bargxo‘r  qo‗ng‗izlarni    sistematikasini  o‗rgndi.  1920-30 

yillarda  D.A.Oglobin[47]    bargxo‘r  qo‘ng‘izlarning  sistematikasi  o‘rganib 

bargxo‘rlar turini aniqlash aniqlagichini yaratdi.[48]    

---

 

18 

 

I.K.Lopatin  (1988y)[32]  Markaziy  Osiyo  bargxo‘r  qo‘ngizlarining 

taksanomiyasini  o‘rganib,  bargxo‘rlar  turlarni  aniqlash  aniqlagichini  chop 

ettirdi.  Bargxo‘rlar  turlarini  aniqlashda  asosiy  taksanomik  belgi  sifatida 

qo‘ng‘izlarning  oyog‘i,  panjasi,  jinsiy  organining  tuzulishi  asoslanib  olinishini 

taklif  etadi.  Hasharot  turlarni  aniqlashda  morfologik  belgilar  (tashqi  tuzilishi, 

kattaligi,rangi,  bosh  qismining  tuzilishi,  qo‘shiluv  organi)  ham  muhim 

ahamiyatga ega. Bargxo‘r qo‘ng‘izlar bo‘g‘imoyoqlilar tipiga mansub hayvonlar 

bo‘lib, 

bu 

hasharotlarning 

sistematik 

o‘rni 

quyidagi 

jadvalda 

keltirilgan.[33,34,35]