O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

 

 

 

22-mashq.

 

Bu mashq katta musiqiy sakrashlardan talaffuzni aniq aytilishini ta'minlash 

uchun  bajariladi.  Har  bir  oltiyo’llik  gruxdagi  birinchi  tovushi  yengil  aktsentda 

kuylanadi.  Bu  mashqni  nafasni  ushlab  sekventsion  tartibda  yuqoriga  qarab 

takrorlanadi.  

 

 

---

459 

 

 

23-mashq.

 

Bu  mashqda  tovushlar  talaffuzi  aniq,  to’siqlarsiz,  bir  maromda, 

takrorlanganda  ham  tovushlar  o’zgarishsiz  ravon  aytiladi.  Mashqni  bir  nafasda  2 

marotaba,  nafas  tezligini  bir  maromda  ushlash  uchun  og’izni  yopmasdan  kuyga 

moslangan  holda  tempni  tezlashtirish  lozim.  Sekventsion  tartibda  yuqoriga  qarab 

takrorlanadi.  Faol  nafasni  og’irlashtirmay  bo’g’izni  asosiy  rol  o’ynashini 

ta'minlash  kerak.  Og’iz  va  lab  yengil  xarakatlanishi,  iyaklar  esa  ortiqcha 

qimirlamasligi  sokin  ohangga  moslanishiga  alohida  e'tibor  berish  kerak.  Staccato 

xarakati  “to’g’ri  og’iz”ga  turli  xoshiyalar  bilan  og’irshlashtirilmay  yo’nalishi 

lozim. 

 

 

 

 

---

460 

 

24-mashq. 

Bu mashq 2 marota ketma ketlikda staccato va legato almashlab kuylanadi. 

Sekventsion tarzda yuqoriga xromatik tartibda Do Mi- majorda takrorlanadi. 

 

 

 

25-mashq. 

Ushbu mashq solfedjirlab aytiladi. Har bir bo’g’in maksimal darajada aniq 

va yorqin ijro etiladi. 

 

 

 

 

---

461 

 

 

 

26-mashq. 

Bu  mashq  esa  artikulyatsion  apparatlarga,  jumladan,  yuz  mushyaklarini 

xarakatiga  juda  foydalidir.  I,ye,A  unli  tovushlar  M,D  undosh  tovushlari  bilan 

bog’lanishi kuzatiladi. Bu mashqni ham sekventsion tartibda yuqoriga to Si-bemol 

major ohanggiga qadar kuylab takrorlanadi. Holatga qarab temp tezlashtiriladi. 

 

27-mashq. 

Bu mashq diapazonni kengaytirish hamda mikst notalaridan bosh registrga 

o’tishni  nazorat  qilish  va  jadallashtirish  uchun  bajariladi.  Har  bir  taktda  og’izni 

yopmay  osuda,  yaxshi  “uzun  cho’ziq”  nafas  olish  kerak.  Bu  mashq  o’ta  yorqin, 

quvnoq  tovushda  kuylanadi.  4-taktda  ustki  FA  tovushi  bir  oz  berkitiladi.  Bu 

berkitilish qulay bo’lishi uchun esa keyingi MI tovushi ozroq ochiq, bo’g’izni bir 

---

462 

 

oz  tushirish  ovoz  pardasini  paslatish  kerak.  Do-major  va  Do-diez  major 

ohanglarini shu tonda kuylash tavsiya etiladi.  

Re majorda ustki Sol tovushi 2-oktavada bosh tovush deyiladi; sopranoda u 

yorqinroq kuylanadi. Keyingi tovush Fa-diyezni “A” tovushiga aylangandek bir oz 

berkitilishi kerak; yorqin Sol tovushini yuz mushyaklarini cho’zib, yuqori tishlarni 

bir oz ko’ringan holda kuylash mumkin.