Ozbekiston respublikasi oliy va orta maxsus ta`lim vazirligi

Videoadapterlar 

Videoadapterlar  takomillashishning  uzoq  yo‘lini  bosib  o‘tishdi;  birinchi  personal 

kompyuterlarda  monitor  sifatida  turmushdagi  televizorlardan  foydalanishdi,  hozirgilari  esa 

kompyuterni quvvatli grafikaviy stantsiyaga aylantirmoqda. Bu oraliqda plata va standartlarning bir 

necha avlodi almashdi. 

Dastlab 

MDA

  – 

Monochrome  Display  Adapter

  (displeyning  monoxrom  adapteri)  standarti 

paydo  bo‘ldi. 

MDA

  platasi  ekranga  faqat  alfavit-raqamli  informatsiya  –  harflar  va  raqamlarni 

chiqarish qobiliyatiga ega edi; hech qanday grafika va rang yo‘q edi. 

MDA

ni almashtirgan CGA – 

Color Graphics Adapter

 (rangli grafika adapteri) nafaqat matnli, 

balki grafikaviy rejimda ham ishladi va berilgan o‘n oltita rangdan to‘rttasi chiqishini ta’minlab turdi. 

EGA

  – 

Enhanced  Graphics  Adapter

  (yaxshilangan  grafika  adapteri)  64  rang  palitrasidan 

ekranga chiqadigan ranglarni 16 tagacha yetkazdi va ekranga chiqariladigan grafika sifatini sezilarli 

yaxshiladi. 

EGA

 standarti paydo bo‘lishi bilan grafikaviy dasturlardan, jumladan birinchi Microsoft 

Windows operatsion tizimlaridan, keng foydalanish boshlandi. 

VGA

  – 

Video  Graphics  Array

  videostandarti  eng  qulay,  bugungi  kungacha  foydalanilayotgan 

bo‘lib,  asta-sekin 

SVGA

  (

Super-VGA

)  standartiga  o‘tdi. 

VGA

ning  birinchi  platalari  262  144  rang 

palitrasidan  256  rangni  ekranga  chiqardi.  Keyinchalik 

VGA

  bilan  birga  mos  keladigan  juda  ko‘p 

platalar paydo bo‘ldi, ularda mumkin bo‘lgan rang tuslari 16,8 milliongacha etdi (

True Color

 rejimi). 

Videoadapterlarni  ishlab  chiquvchilarning  umumiy  intilishi  –  monitor  ekranida  asliga 

maksimal yaqinlashgan mumkin qadar sifatliroq tasvirni olishdir. Bunda quyidagi: aks ettirilayotgan 

ranglar sonini ko‘paytirish; aniq va har xil tasvirlash qobiliyatini orttirish; tasvirni ekranga chiqarish 

tezligini tezlashtirish vazifalari doim bo‘ladi. 

Aniq  va  har  xil  tasvirlash  qobiliyati

  (

разрешающая  способность

)  bevosita  ekranga 

chiqariladigan  tasvirning  alohida  nuqtalari  – 

piksellar

  bilan  bog‘liq.  Odatda  gorizontal  va  vertikal 

---

 

61 

bo‘yicha  piksellar  soni  haqida  gapirishadi. 

VGA

  rejimida  aniq  va  har  xil  tasvirlash  qobiliyati  – 

640x480 nuqta. Bugungi kunda 

SVGA

 – 800



600, 1024



768, 1280



1024, 1600



1200 va undan ko‘p 

nuqtalar rejimlari qo‘llanmoqda. 

Bir  paytda  aks  ettiriladigan  ranglar  sonini 

rang  chuqurligi

  (

глубиной  цвета

)  yoki 

rang 

tasvirlash qobiliyati

 (

цветовое разрешение

) deb atashadi. Rang tasvirlash qobiliyati tasvirning har 

bir nuqtasi uchun xotiraning necha biti ajratilganiga bog‘liq. Sakkiz bit ajratilganda mumkin bo‘lgan 

ranglar  soni  256  (ikkining  sakkizinchi  darajasida)ta,  16  bit  65  536  rangni  beradi  –  bu  rejim 

High 

Color

  deb  ataladi, 

True  Color

  (16  777  216  rang)  rejimi  piksellar  rangini  kodirovkalash  uchun  24 

bitdan foydalanilganda erishiladi. 

Zamonaviy  videoadapterlar bundan ham yuqori razryadga egalar, masalan bir nuqtaga 32 bit, 

lekin bunda ko‘rinadigan ranglar soni ortmaydi. Qo‘shimcha razryadlarda saqlanadigan informatsiya 

maxsus dasturlar tomonidan grafikani aks ettirish operatsiyalarini tezlashtirish uchun yoki poligrafiya 

mahsulotini  tayyorlashda  kompyuterdan  foydalanilganda  rangni  uzatishni  yaxshilash  uchun 

foydalaniladi.