O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi

 
 
3-MAVZU. SHAXSNING RIVOJLANISHI, TARBIYASI VA 
IJTIMOIYLASHUVI 
Reja: 
1. ―Individ‖ va ―shaxs‖ tushunchasi. 
2. Shaxs rivojlanishining ijtimoiylashuv bilan aloqadorligi. 
3. Shaxs rivojlanishida irsiyat, muhit va tarbiyaning tutgan oʻrni.  
4. Shaxs rivojlanishining yosh va psixologik xususiyatlari.  
Tayanch  tushunchalar:
  pedagogik  antropologiya,  individ,  shaxs,  individuallik,  o‗sish, 
rivojlanish, ijtimoiylashuv, irsiyat, muhit, tarbiya, yosh davrlari. 
1. “Individ” va “shaxs” tushunchasi. 
Dunyoga  kelgan  go‗dak  ma‘lum  yoshga  qadar  individ  hisoblanadi.  ―Individ‖  lotincha 
―individium‖  so‗zidan  kelib  chiqqan  bo‗lib,  ―bo‗linmas‖,  ―alohida‖,  "yagona"  ma‘nolarini 
anglatadi. Individ biologik turga kiruvchi alohida tirik mavjudotdir. 
Shaxsning  shakllanishida  harakat  o‗ziga  xos  omil  sanaladi.  Go‗dak  (chaqaloq)  ham  turli 
harakatlarni qiladi. Biroq, bu harakatlar keyinchalik shartli reflekslar bo‗lib, ongli ravishda emas, 
balki shartsiz va shartli qo‗zg‗otuvchilarga javob tarzida yuz beradi. 
Go‗dakda  nutqning  hosil  bo‗lishi,  shuningdek,  uning  tomonidan  tashkil  etilayotgan 
harakatlar  ongli  ravishda  sodir  bo‗la  boshlanishi  va  albatta,  ijtimoiy  munosabatlar  jarayonidagi 
ishtirokining ro‗y berishi shaxs shakllanishining dastlabki bosqichi hisoblanadi.
 
Shaxs  tushunchasi  insonga  taalluqli  bo‗lib,  psixologik  jihatdan  taraqqiy  etgan,  shaxsiy 
xususiyatlari  va  xatti-harakatlari  bilan  boshqalardan  ajralib  turuvchi,  muayyan  xulq-atvor  va 
dunyoqarashga ega bo‗lgan jamiyatning a‘zosini ifodalashga xizmat qiladi. 
Odam  shaxs  bo‗lishi  uchun  psixik  jihatdan  rivojlanishi,  o‗zini  yaxlit  inson  sifatida  his 
etishi, o‗z xususiyatlari va sifatlari bilan boshqalardan farq qilmog‗i kerak.