O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi

3-TOPSHIRIQ: Omma e‘tiborini qaratishusullari 

 

Ushbu bo‘limda biznesga oid ommaviy muloqot yoki  tadbirkorlikka ommani 

jalb  qiluvchi  ma‘ruzalar  qilishda  qanday  qilib  o‘z-o‘ziga  ishonchni  kuchaytirish 

va ko‘pchilik oldida ma‘ruzalar qilishdan cho‘chimaslik qobiliyatini rivojlantirish 

muammolari  haqida  gapirib  o‘tamiz.  Yaxshi  ma‘ruzachi  (

orator

)  bo‘lish  uchun 

quyidagi to‘rt asosiy qoidaga rioya qilish kerakbo‘ladi: 

---

340 

 

Birinchi  qoida

:  Ma‘ruzangizni  o‘z  maqsadingizga  erishish  yo‘lida  kuchli 

harakat  va  ehtiros  bilan  boshlang.  Bilib  qo‘ying,  inson  bolasi  ega  bo‘lgan  hech 

qanday  qobiliyat  unga  yaxshi  gapira  olish  san‘ati  kabi  tezlik  bilan  ko‘pchilikka 

tanilish  va  hizmat  pillapoyalaridan  ko‘tarilish  imkonini  yaratmaydi.  Ta‘sirli 

ommaviy ma‘ruzalar o‘qiy olish san‘atini mukammallashtirish uchun katta ruhiy 

intilish  lozim  va  shuning  uchun  ham  qiziqish  bilan  ishga  kirishing,  orqaga 

chekinish  mumkin  bo‘lgan  barcha  ko‘priklarni  yoqib  tashlang,  shunda  g‘alaba 

Sizga yorbo‘ladi. 

Ikkinchi  qoida

:  Nima  haqda  gapirayotganingizni  va  nimalarni  tushuntira 

olishingizni  juda  yaxshi,  ipidan  ignasigacha  bilishingiz  kerak  bo‘ladi.  Agar  Siz 

o‘z ma‘ruzangizni yaxshi rejalashtirmagan bo‘lsangiz, Siz boshqa bir ko‘r kishini 

etaklamoqchi  bo‘lgan  ko‘rga  o‘xshab  qolasiz.  Agar  Siz  biror  bir  narsani 

gapirishingiz  kerak  bo‘lsa,  gapira  olsangiz  va  bu  sohani  yaxshi  bilsangizgina 

ma‘ruza  qiling.  Gapirib  bo‘lgandan  so‘ng,  minbarda  ko‘p  qolib  ketmasdan 

joyingizga  o‘tiring.  Agar  ma‘ruza  qilayotgan  chog‘ingizda  u  bilan  bog‘liq  biror 

nimanidir ko‘rsatsangiz yoki xayotiy misollarnamoyish 

etsangiz,  auditoriyaga  mavzu  yanada  tushunarli  bo‘ladi  va  Siz  ham  ko‘pchilik 

oldida o‘zingizni yo‘qotib qo‘ymaysiz. 

Uchinchi  qoida

:  Ma‘ruza  bo‘layotganda  o‘z-o‘zingizga  va  yoritilayotgan 

mavzuga  qat‘iy  ishoning,  aks  xolda  boshqalarni  bunga  ishontira  olmaysiz.  

O‘zingizni botir va har narsaga qodir his etish uchun butun irodangizni safarbar 

qiling  va  shundagina  qo‘rqinch  hissiyotlari  ishonch  bilan  almashiniladi. 

Auditoriya  oldida  turganda  taxminan  30  sekund  davomida  chuqur  nafas  oling  – 

bu Sizda kislorod tanqisligining oldini oladi. Yuragingiz qanchalik urib ketsa ham 

hech  cho‘chimasdan  oldinga  chiqing  va  o‘zingizni  bu  ish  Sizga  juda  yoqimli 

ekanini  ko‘rsatishga  harakat  qiling.  Gavdangizni  to‘g‘rilang,  tinglovchilarning 

ko‘zlariga  tik  qarang  va  shunchalik  ishonch  bilan  gapiringki,  xuddi  ular  Sizdan 

ma‘lum  bir  miqdorda  pul  qarzday  bo‘lsin.  Ular  bu  erga  to‘lov  muddatini 

kechiktirish  uchun  kelishgan  deb  faraz  qiling.  Asabiy  holatda  kostyumning 

---

341 

 

tugmalarini  echib  va  yana  taqib  harakat  qilmang,  qo‘lingizdagi  narsani  asabiy 

holatda  u  qo‘ldan  bu  qo‘lga  olishni  bas  qiling  va  aslo  qo‘lingiz  bilan  ma‘nisiz 

harakatlar qilmang. Agar asabiy harakatlardan to‘xtash Siz uchun qiyin bo‘lsa, u 

xolda  qo‘lingizni  orqaga  qilib,  barmoqlaringizni  qimirlating  yoki  oyoqlaringiz 

barmoqlarini qimirlating, toki bu harakatlarni hech kimsa ko‘rmasin. Mebel yoki 

boshqa narsalarning orqasiga berkinishga harakatqilmang.