O‗zbekiston respublikasi oliy va o‗rta maxsus ta‘lim vazirligi

8-topshiriq.  Quyidagi  jadvalda  yozma  manbalarning  talabalar  tomonidan 

ko`p  foydalaniladiganlari  keltirilgan.    Ularning  ijobiy  va  salbiy  tomonlarini 

ko`rib chiqish uchun sherigingiz bilan  ishlang. 

 

Matn turi 

Ijobiy  tomoni 

Salbiy  tomoni 

Darslik 

Talabalar uchun 

yozilgan 

Judayam umumiy 

bo`lishi  mumkin 

Vebsayt 

 

 

Jurnal maqolasi 

 

 

Rasmiy 

hisobot(masalan, hukumat 

tomonidan) 

 

 

Gazeta yoki jurnal 

maqolalari 

 

 

Elektron  kitoblar 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

212 

 

 

Xammurapi 

Vavilon 

qiroli, 

tahminan 

1793-1750 

b.a. yillarda 

hukum 

surgan, 1-chi 

Vavilon 

sulolasidan. U 

aqilli 

siyosatchi va 

qomondon 

edi. Vavilon 

shahrining 

ko‘tarilishi 

shu isim bilan 

bog‘liq 

 

 

13-mavzu.  Iqtisodiy hujjatlarni yaratish va yozish 

 

1-topshiriq.Matnni o‘qing.  

 

Hujjatchilik tarixi

 

Bobilning  miloddan  avvalgi  1792-1750-yillardagi  shohi 

Hammurapining  adolatpesha  qonunlar  majmui,  undan  ham 

qadimroq  shoh  Ur-Nammu  (miloddan  avvalgi  2112-2094-

yillar)ning  qonunlari  va  boshqa  manbalarning  mavjudligi 

«hujjatlar»  deb  ataladigan  tartibot  vositalarining  nechog‗li  olis  va 

murakkab  tarixga  ega  ekanligini  ko‗rsatadi.  Albatta,  kishilik 

jamiyatining taraqqiyoti, ijtimoiy-iqtisodiy tuzumlarning almashina 

borishi, aniqrog‗i, kishilar o‗rtasidagi ijtimoiy, iqtisodiy va siyosiy 

munosabatlarning 

shakllanishi 

barobarida 

hujjatlar 

ham 

takomillashib  borgan.  Bugungi  kunda  fanga  tariximizning  turli 

davrlarida  o‗rxun-enasoy,  so‗g‗d,  eski  uyg‗ur,  arab  va  boshqa 

yozuvlarda  bitilgan  juda  ko‗plab  hujjatlar,  umuman,yozma 

manbalar ma‘lum. 

 

Sharqda  X-XIX  asrlarda  yorliq,  farmon,  noma,  bitimlar, 

arznoma, qarznomalar, vasiqa, tilxat yoki mazmunan shunga yaqin 

hujjatlar  nisbatan  keng  tarqalgan.  Yorliqlar  mazmunan  xilma-xil 

bo‗lgan:  xabar,  tavsif,  farmoyish,  bildirish,  tasdiqlash  va  h.k.  Bu 

o‗rinda  To‗xtamishxonning  1393-yilda  polyak  qiroli  Yag‗aylaga 

yo‗llagan    yorlig‗i,  Temur  Qutlug‗ning  1397-yildagi  yorlig‗i, 

Zahiriddin Boburning otasi Umarshayx Mirzoning marg‗ilonlik Mir 

Sayid    Ahmad  ismli  shaxsga  1469-yilda  bergan  yorlig‗i,  Toshkent 

hokimi  Yunusxo‗janing  1779-yil  2-iyunda  Peterburgga  -  Rossiya 

podshosiga  o‗z  elchilari  orqali  yuborgan  yorlig‗i  va  boshqalarni 

eslab o‗tish mumkin. 

---

213 

 

Hujjat

– 

rasmiy 

uslub-da  yozilgan, 

imzolangan, 

kelishuv 

varozilik 

belgilari 

olin-gan, 

davlat 

standart 

talablariga 

ja-vob 

beradigan 

qog‗ozlardir.  Hujjat 

matni  aniqlik,  ix-

chamlik,  lo‗ndalik, 

mazmuniy  to‗liqlik 

kabi  talablarga  ja-

vob berishi kerak.  

 

Hujjatlarmatnigaqo`

yiladiganengmuhim

talablardanyanabiri 

– 

xolislik. 

Bu 

talablarga 

javob 

bermay-digan hujjat 

chinakam 

hujjat 

bo`la  olmaydi,  bun-

day 

hujjat 

ish 

yuritish  jara-yoniga 

xalaqit 

beradi, 

uning 

samaradorligini 

keskin pasaytiradi. 

 

 

 

 

 

1.Tuzilish 

o‗rniga 

ko‗ra    ichki  va 

tashqi 

hujjatlar 

farqlanadi: