O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus talim vazirligi

 

1.2. Hujayra va to„qima suyuqliklari. 

 

---

 

13 

Organizmni  suyuq  muhiti  barcha  a'zolarning  hujayralari  ichida,  hujayralari 

tashqarisida va hujayralar oralig‗ida joylashgan (1-rasm). Hujayra ichidagi suvning 

hajmi organizmdagi hamma suyuqlikning taxminan 55% ni tashkil etadi (2-rasm). 

Organizmdagi  suyuqlikning  miqdori  odamning  yoshiga  va  o‗zida  yog‗ 

to‗plamaydigan  to‗qimalarga  qarab  farqlanadi  (masalan,  suvning  miqdori  miyada 

74,8%, miyani peshona qismida 70%, ensa qismida 84%, yurakda 79,2%, o‗pkada 

79%,  jigarda  68,3%,  buyrakda  82,7%,  terida  72%,  mushakda  75,6%,  taloqda 

75,8%,  qonda  83%,  ichakda  74,5%  va  suyakda  22%  ni  tashkil  qiladi),  ya'ni  55% 

dan  u  yoki  bu  tomonga  og‗ib  turadi.  Bu  to‗qimalardagi  suvning  miqdori  yog‗ 

to‗qimalaridagi suvdan ko‗p bo‗ladi. Yangi tug‗ilgan chaqaloq va o‗sayotgan bola 

organizmidagi suning miqdori katta yoshli odamlarnikiga qaraganda nisbatan ko‗p 

bo‗ladi.  Masalan,  organizmdagi  suvning  miqdori,  tana  massasiga  nisbatan 

hisoblaganda  homilada  90%  ni  tashkil  qilsa,  bolalarda  70%,  voyaga  yetgan 

odamlarda 60% ni tashkil qiladi. 

Yoshlarlarda  hujayra  tashqarisidagi  suyuqlikning  miqdori  ko‗p  bo‗ladi. 

Organizmga  kirayotgan  va  undan  chiqib  ketayotgan  suvning  miqdori  bir  xil. 

Masalan,  ichilgan  suv  1200  ml,  ovqat  bilan  tushgani  1000  ml,  oksidlanish 

jarayonida  hosil  bo‗lgan  suvni  miqdori  300  ml  ni  tashkil  qilsa  (hammasi  bo‗lib 

2500  ml),  shundan  1400  ml  siydik  bilan,  900  ml  parlanib,  200  ml  najas  bilan 

chiqib ketadi. Chiqib ketgan suvning miqdori ham 2500 ml ni tashkil qiladi. 

Odam hujayralariichkari va tashqarisida joylashgan  suyuqlikning hajmi va 

nisbati hayvonlarnikiga qaraganda doimiy bo‗ladi. Organizmning ichki muhit 

doimiyligini saqlash qobiliyatiga gomeostaz deb ataladi. 

Organizm  bo‗shliqlaridagi  suyuqlik  hajmini  o‗lchash  suyultirish  yoki 

organizmga  kiritilayotgan  indikatorni  ma'lum  hajmda  (V)  bo‗linishi  prinsipiga 

asoslangan: 

  

ТСИМ

ЧИМ

KИИ

V





 

---

 

14