O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta'lim vazirligi

 

 

---

 

 

 

 

 

---

 

Ma‟ruza 1. Konstruktorlik hujjatlar. Standartlar.  

 

Reja: 

1.  Buyumlar va konstruktorlik hujjatlari turlari. 

2.  CHizmani taxt qilish.  

3.  Chiziqlar. SHriftlar.  

4.  Formatlar.  

5.  Masshtablar. 

6.   O‘lchamlarni qo‘yish qoidalari. 

7.  Asosiy yozuv va ularni o‘quv chizmalarida bajarish. 



 

Tayanch iboralar: konstruktorlik hujjatlari, standartlar, chiziq, ko’rinishlar, 

format, Masshtablar, ramka chizig’i, o’lcham, SHriftlar, Asosiy yozuv, strelka, 

lotin  alifbosi, bosh  harf   va raqamlar, B –tipidagi  shrift. 

1.1. Buyumlar va konstruktorlik hujjatlari turlari 

Detal    chizmalarini    keng    miqyosda    ishlatilishi    va    ularning    har    xil  

ko‘rinishda    bajarilishi    detalni    tayyorlashda    birmuncha    qiyinchiliklar    kelib  

chiqishiga   sabab   bo‘ladi.    Masalan,    ishlab    chiqarishni    rivojlanishi   detallarning  

yagona  nushasini  tayyorlash  va  bu  nusha  chizmalarni  ma‘lum  bir  qoidaga  amal  

qilib    bajarilishi    zarurligini    taqozo    qiladi.    Bu  qoidalar    O‘zbekiston  Davlat  

standartlari(O‘z.Dav.st.)    bilan      belgilanadi.    Hozirgi    vaqtda    hamma    standartlar  

bitta    konstruktorlik    hujatlarining    yagona    tizimiga  KHYT  (-Edinaya  sistema 

konstruktorsko 

dokumentatsii) 

birlashtirilgan. 

Xalqaro 

standartlashtirish  

tashkilotlarining  takliflari  hisobga  olinib,  KHYT  tarkibiga  qo‘shimch  stahdartlar 

kiritildi. 

Chizmalar Davlat standartlarida (qisqacha O‘z.Dav.St. deb ataladi)  ko‘rsatilgan 

qonun va qoidalarga muvofiq chizilishi kerak. Davlatimizda KHYT "Ko‘nstrukto‘rlik 

hujjatlarning  yagona  mizimi"  standartlari  mavjud.  Bu  standartlar  bo‘yicha 

chizmalarga  bir  xil  talablar  qo‘yiladi.  Davlat  standartlarini  buzib  bo‘lmaydi,  ular 

hamma uchun majburiydir.