O‟zbekiston respublikasi oliy va o‟rta maxsus ta'lim vazirligi

 

 

 

 

 

 

 

  

Reja 

 

1.Grafik qurilmalar turi. Xotirasida saqlab qoluvchi trubkali grafik displeylar. 

2.Vektor grafikli displeylar. Rastr grafikli displeylar.  

3.Elektron-nurli  trubka(ENT)  qurilmasi.  Rangli  ENT  qurilmasi.  Rastr  va 

vektor grafikli qurilmalarni taqqoslash.     

 

Aniqlashtirilgan o‟quv maqsadlari (talabaning  vazifalari) 

Talaba ushbu mavzuni o‟zlashtirgandan so‟ng: 

1.Grafik qurilmalarini biladi va ishlata oladi. 

2.Displeylar turini biladi. 

3. Qurimalarni taqqoslay oladi. 

 

Tayanch so‟z va iboralar: 

Vizual  tasvir,  tasvir  qurilmasi,  display,  ENT  qurilmasi,  rangli  ENT,  grafik 

display 

 

KIRITISH  QURILMASI.  Mashina  grafikasida  tasvirlash  konturli,  rangli  va 

tusli  ko‘rinishlarda  bo‘ladi.  Konturli  tasvir  chiziqlarga  asoslangan.  Tusli  va  rangli 

tasvirlar  esa  sirtlarga  asoslangan.  Bunday  tasvirlash  shartli  ravishda  ―surat‖  deb 

ataladi. 

 

Grafik  ma‘lumotlarni  chiqarish  qurilmalarining  ko‘p  qismi  rasm  va  chizma 

chiqarishga  mo‘ljallangan.  Bu  qurilmalarning  hammasi,  skaner  tizimidan  tashqari 

kontur  habarlarni  qo‘lga  kiritishga  mo‘ljallangan.  Ular  chizmalarni  displey 

ekranining  o‘zida  hosil  qilish  imkoniyatiga  ega,  shu  bilan  bir  vaqtda  chizmalarni 

Kompyuterga ham kiritadi. 

 

Tashqi qurilmalarining ishlash tartibining ko‘rib chiqamiz. 

 

PLANShET. Bu oddiy tekis to‘g‘ri burchakli yuza bo‘lib, o‘nga tayyor chizma 

qo‘yiladi va chizmaning ustidan ko‘rsatkich bilan yurgiziladi. 

 

Yurgizish  jarayonida  Kompyuter  vaqti-vaqti  bilan  ko‘rsatgich  uchining 

koordinatasini  sanaydi.  Koordinatalarni  hisoblashning  bir  qancha  usullari  mavjud. 

Ulardan ikkitasini ko‘rib chiqamiz. Planshetning ishchi yuzasi o‘250 x 250) tagiga H 

va U o‘qlari bo‘ylab 1024 ta o‘zaro parallel simlar joylashtirilgan. Ularning har birini 

kengligi 75 mkm, qalinligi 25m km bo‘lgan mis simlardan tayyorlangan. Sim o‘qlari 

orasidagi  masofa  250  mkm  ga  teng,  Har  bir  simga  2  marta  kodlangan  aniq  habar 

keltirilgan.  Bu  habarlarni  sig‘im  aloqasi  orqali  ko‘rsatgich  qabul  qiladi. 

Ko‘rsatgichga  sezgir  kuchaytirg‘ich  joylashtirilgan.  Bu  kuchaytirg‘ich  kodlangan 

habarlarni  qabul  qilib  kabel  orqali  uni  kodlangan  habarlarini  yechadigan  logik 

---

 

343 

sxemaga  uzatadi.  Har  bir  ketma-ket  qabul  qilingan  impulslar  faqat  bitta  simga 

tegishli. Shuning uchun kodlar yechilgandan keyin ikkita son hosil bo‘ladi. Bu sonlar 

ko‘rsatgichning  Planshet  yuzasidagi  holatini  ko‘rsatadigan  koordinatalar  bo‘ladi. 

Planshetda 0,25 mm dan kichik bo‘lgan grafik elementlar qabul qilinmaydi. 

 

Ko‘rsatgich uchiga uchqunli datchik joylashtirilgan. Bu datchik sopol izolyator 

bilan ajratilgan elektroddan tashkil topgan. Elektrodlar orasidan ma‘lum vaqt ichida 

uchqun chiqadi. Ikkita schyotchik uchqun hosil bo‘lishidan boshlab, tovush signalini 

qabul qilishgacha bo‘lgan vaqt intervalini belgilaydi. Planshet chetiga joylashtirilgan 

tasmali mikrofon tovush impul‘slarni qabul qiladi. Ikkita impul‘s vaqtini tuztab turish 

qiymati,  ko‘rsatkich  uchidan  Planshetning  mikrofon  urnatilgan  ikki  tomonigacha 

bo‘lgan  masofagacha  proporsional‘  bo‘ladi.  Shuning  uchun,  bu  qiymatlarni 

ko‘rsatkich holatini H va U koordinatalari deb qabul qilsa bo‘ladi.