O`zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta'lim vazirligi



Download 2,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet204/224
Sana31.12.2021
Hajmi2,55 Mb.
#230678
1   ...   200   201   202   203   204   205   206   207   ...   224
Bog'liq
Диагностика-ва-Коррекция-МАЖМУА-2019

 
 
 
 
Aqli zaif bolalarda nutqning buzilishi 
 
Aqli  zaif  bolalarda  nutqning  buzilishi  logopediya  doirasida  M.Xvatsev, 
R.Ye.Levina,  G.A.Kashe  D.I.Orlova,  M.A.Savchenko  Ye.F.Sobottovich, 
R.I.Lalayeva,  K.K.Karlep  tomonidan    urganilgan.  Bu  tadqiqotlar  natijasiga  
ko‘ra  yordamchi  maktabning  boshlangich  sinflarida  anik  nuqsonlar  40-60% 
bolalarda  kuzatilar  yekan.  Yordamchi  maktabning  birinchi  sinflarida  
M.Ye.Xvatsev,  G.A.Kashe  ma‘lumotlariga  ko‘ra,  yordamchi  maktabning 
birinchi sinflarida nutq kamchiliklariga yega bolalarning soni birmuncha yukori. 
 
S.YA.Rubinshteynning 
fikricha, 
aqli 
zaif 
bolalarda 
nutq  
rivojlanmasligining  sababi  «miya  po‘stlog‘i    faoliyatining  zaifligi,  barcha 
analizatorlarda 
yangi 
differensial 
aloqalarning 
sekinlik 
bilan 
ishlab 
chiqilishidadir».  Nutqiy  yeshitish    analizatorlari  doirasida  differensial  shartli 
aloqalarning  asta  rivojlanishi    munosabati  bilan  aqli  zaif  bola  ancha  vaqt  nutq 
tovushlarini ajrata olmaydi, atrofdagilar aytgan so‘zlarini aniq anglamaydi.  
 
Motorikannng,  shu  jumladan,  nutqiy  motorikaning    rivojlanishi  aqli  zaif 
bolalarda  sekinlik  bilan  kechadi.  Nutqiy    harakatlarning    aniqligi  ikki 
tomonlama nazorat orqali  ta‘minlanadi. Yeshitish singari kinestetik nazorat ham 
noaniq bo‘lib rivojlanadi.  
 
Aqli  zaif  bolalar    nutqining  o‘ziga  xos  xususiyatlarini  tahlil  qilish 
jarayonida  1.Rubingiteyin  S.YA.  Psixologiya  umstvenno  ostalogo  shkolnika.-
M.1970-S106.  V.G.Petrova  ularning  nutq  buzilishlari  sabablari  hisoblangan 
ko‘pgina  faktorlar yig‘indisini,ajratib,  aqli zaif  bolalar  nutqining buzilishi va 
anomal  rivojlanishning  asosiy  sababi    bilish  faoliyatining  rivojlanmaganligidir, 
deb ye‘tirof yetadi. 
 
Analitik  –  sintetik    faoliyat  darajasining  pasayishi  nutq  tovushlarini 
differensiallashtiruvchi  murakkab  psixik  (ruhiy)  faoliyat,  fonematik  qabul 
qilishning  buzilishida  namoyon  bo‘ladi.  Bilish  faoliyatining  buzilishi  tilning 
semantik tomondan o‘zlashtirishda qiyinchiliklarga  olib keladi. Shuning uchun, 
aqli  zaif  bolalar  semantik  jihatdan  murakkab  bo‘lgan  so‘zlarni  (mavhum, 


umumlashgan)  va  grammatik  shakllarni  (masalan,  maqsad  va  sabab,  yergash 
gapli qo‘shma gaplar) qiyinchilik bilan yegallaydilar. 
 
Analitik-sintetik  faoliyatning  umumiy    ravishda  rivojlanmay  qolishi 
sababli,  til    umumlashmalarining  shakllanishi,  til  qoidalarining    o‘zlashtirilishi 
me‘yorda rivojlangan bolalarga nisbatan o‘laroq, qiyinchilik bilan kechadi. 
 
Atrofdagi  olam  haqidagi    tasavvurning  cheklanganligi,  nutqiy  aloqaning 
zaifligi,  qiziqishning    yetilmaganligi,  nutqiy  munosabatga    bo‘lgan  talabning 
pasayishi  aqli  zaif    bolalarda  nutq  rivojlanishining    sekinlashishi  bilan  
ifodalanadi.  Bular  bilan  bir  katorda  ularda  nutk  buzilishlariga  olib  keluvchi 
boshka  faktorlar  xam  sabab  buladi  yani  nutk  apparati  tuzilishdagi  kamchiliklar 
natijasida rinolamiya mexanik dislaliya; bosh miya pustlok osti kismining ba‘zi 
bulimlarini  zararlanishi  oqibatida  yuz  beradigan  organik  duduklanish  va 
dizartriya. 

Download 2,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   200   201   202   203   204   205   206   207   ...   224




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish