Oʻzbekiston respublikasi oliy va oʻrta maxsus ta’lim vazirligi

Egri chiziq modeli

CorelDRAW chiziqlar modeli asosida ikki tushuncha mavjuddir: tugun va segment: Tugun deb segmentning bir uchidagi holatni fiksaj qiladigan tasvirdagi nuqtaga aytiladi.Segment ikkita birlashgan tugunni birlashtiruvchi chiziq qismi deyiladi.Tugun va segmentlar oʻzaro bogʻliq: tutashgan chiziqda tugun qancha boʻlsa segmentlar oʻzaro bogʻliq: tutashgan chiziqga tugun qancha boʻlsa, segment ham shuncha boʻladi tutashmagan chiziqga esa birinchi tugunga koʻproq.

“Chiziq” atamasi – bu egri chiziqlar sinfiga tegishli obyektdir.Toʻgʻri chiziq kesilmalari bu sinfning obyektlarini kam uchraydigan holati, u alohida koʻrib chiqiladi.

Рис. 1. Сегменты и узлы линии

Tugun undan oldangi segmentning turini toʻliq aniqlab beradi, shuning uchun tutashmagan chiziqlar uchun uning qay bir uchi boshlangʻich ekanligini bilish ,tutashgan chiziqlar uchun esa chiziqning yoʻnalishini bilish (soat millari boʻylab yoki unga qarshi). Oldingi segmentlar harakteriga koʻra tugunlarning uch turi mavjuddir: tutashmagan chiziqlarning boshlangʻich tuguni, hamda toʻgʻri chiziqli va egri chiziqli tugunlar 1-rasmda oraliq tugun 1 va yakuniy tugun chiziqlari, oraliq tugun 2-egri chiziqli.

Рис. 2. «Устройство» узла линии

Bitta egri chiziqli segmetnli tugunlar uchun yana bitta klasifikatsiya mavjud: ular siniq nuqtasi (cusp) va silliq tugunlarga (smooth) boʻlinadi.Silliq tugunnning kam holatda uchraydigan koʻrinishi smmetrik tugun hisoblanadi.Bunday tugun boʻlib ikki egri chiziqli segment orasida joylashgan tugun xizmat qilishi mumkin. Buni yaxshi tushunib olish uchun, chiziq turining «tuzilishi» bilan tanishib olishi kerak.

2-rasmda tasvirlangan tugunning barcha kompanetlari ekranda aks etiladi.Faqat bu tugun Shape (shakl) instrumentlari yordamida oldindan almashib qoʻyilishi kerak shuningdek, oʻsha egri chiziqda boshqa turi koʻrsatilmaslgi shart.

Egri chiziqli segmenting ajratilgan tuguniga birlashgan tomonidan yoʻnaltiruvchi nuqta tasvirlanadi.U ekranda qora kvadrat koʻrinishida berilgan. U shtrih chiziqli tugun bilan birlashgan. Egri chiziqli segment tugunga kiradigan nuqtasiga shtrihli chiziq bilan toʻgʻri mos keladi. Yoʻnaltiruvchi nuqta tugundan qanchalik uzoq joylashgan boʻlsa, egri chiziqli segment tugundan uzoqlashib borayotganiga koʻra, toʻgʻri chiziqdan shunga sekin uzoqlashadi. Ikki egri chiziqli segmentni ajratayotgan tugunlarni ajratib koʻrsatishda, ekranda 4ta yoʻnaltiruvchi nuqta aks etadi – har bir segmentning ikki uchidan. Tugun turi uning yoʻnaltiruvchi nuqtalarini oʻzaro joylashuvini aniqlaydi.