O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

 
Test topshiriqlarini tuzishda sistemali 
yondoshuv  usuli va uning didaktik asoslari. 
 
 
O’quvchi va talabalar bilimi va malakasini nazorat qilish ta’lim jarayonining 
eng  muhim  qismi  hisoblanadi.  O’quvchilar  bilimini  obyektiv  baholash  test  top-
shiriqlari  asosida  amalga  oshiriladi.  Test  savollarini  tuzishda  sistemali  yondashuv 
usuli  bir  qator  didaktik  afzalliklarga  ega.  Test  savollari  sistemali  yondashuv  usu-
lida  tuzilganda  u    o’quvchilar  bilimini  nazoratgina  qilib  qolmay,  balkim 
o’quvchilar  bilimini  mustahkamligi,  o’quvchilarni  muammoga  ijodiy  yondashuvi 
va  mustaqil  fikrlashga  ham  undaydi.  Sistemali  yondashuv  usuli  yordamida  test 
savollari  funksional  bog’lanishlar  ko’rinishda,  grafik  usulda,  chizmalar  shaklida 
yoki  so’z  orqali  tuzilishi  mumkin.    Umum  o’rta  ta’limda  fizika  fanininig  ayrim 
bo’limlari bo’yicha test topshiriqlarini sistemali usulda tuzilishi bilan tanishamiz. 
Kinematika  bo’limi  moddiy  nuqtaning  harakat    qonunlarini  o’rganadi. 
Asosiy kinematik kattaliklar:  yo’l, tezlik  va tezlanish hisoblanadi. Ushbu kattalik-

---

 
98 
lar  analitik  va  grafik  ko’rinishda  ifodalanishi  mumkin.  Yakunlovchi  darsda  kine-
matik kattaliklar sistemaga keltiriladi va sistemali yondashuv usulda nazorat savol-
lari tuzilib, o’quvchilar bilimi va malakasini baholash mumkin. Bu usulda tuzilgan 
test topshiriqlari ta’lim jarayonini samaradorligini oshirish bilan birgalikda bir qa-
tor  muhim  didaktik  vazifalarni  ham  hal  etishga  imkoniyat  yaratadi.  Quyida  kine-
matik kattaliklar: yo’l, tezlik va tezlanishlarga doir tuzilgan test topshiriqlari bilan 
tanishamiz.  Ushbu  usulda  tuzilgan  test  savollari  birinchi  darajali  qiyinchilikdagi 
testlar  hisoblanadi.  O’quvchi  berilgan    savolga  tegishli  munosabatlar  orasida 
to’g’ri  javobni  belgilashi  zarur.  Har  bir  kinematik  kattalikka  doir  beshta  savol 
qo’yilishi mumkin. Har bir savolga doir faqat bitta javob to’g’ri keladi.  Bu usulda 
har bir kinematik kattalikka doir beshta test varianti tuzish ham mumkin.  
 
Kinematik kattaliklar (
a
S
,
,

) ning vaqt davomida o’zgarishini grafik usulda 
ham  ifodalash  mumkin.  Fizik  kattaliklarni  grafik  ravishda  sistemali  usulda 
ifodalash  o’quvchilar  bilimini  mustahkamligini,  ijodiy  yondashuv  va    mustaqil 
fikrlash  kabi  didaktik  vazifalarni  ham  hal  etishi  mumkin.  Quyida  kinematik  kat-
taliklarning vaqtga boqliqligi grafigi tasvirlangan. 
 
                       1