O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

р
а
к

)
(

, a-to’g’ri javoblar soni r- test topshiriqlari soni. 
 agar  k

0,7  yoki  k

70% bo’lsa,  o’quv  materiali  o’zlashtirilgan hisoblanadi. Agar 
o’quvchilar javobida 
   K(

)

56%-qoniqarsiz,   k(

)

71%-85% yaxshi   k(

)

86

100%-bo’lsa a’lo ba-
holar bilan baholanadi. 
        
 
Test  usullari  bilan  shug’ullanadigan  fan  vujudga  keldi.  Bu  fan  testologiya 
deb ataladi. Ekspert komissiya tamonidan tuzilgan test topshiriqlari aprabasiyadan 
o’tkazilib  uning  validligi  (yaroqliligi)  aniqlanib,  so’ngra  u  testdan    o’quv  jaray-
onida ommaviy ravishda foydalanish mumkin. 
 
Test topshiriqlarini aprabasiyadan (sinovdan) o’tkazish usuli. Masalan 30 ta 
test topshirig’i tuziladi. Bu testlar tajriba sinfiga topshiriq sifatida beriladi. Natija 
tahlil qilinganda 30 ta test topshirig’idan 3 tasini hyech bir o’quvchi  yecha olma-
gan. Demak bu test topshiriqlari invalid hisoblanadi. Bu 3 ta test topshirig’i o’quv 
dasturiga mos  emas  yoki topshiriq  noto’g’ri tuzilgan  ya’ni qandaydir  kamchilikka 
ega.  Bu  test  topshiriqlarini  takomillashtirish  yoki    boshqasi  bilan  almashtirilish 
lozim. 
Test topshiriqlari murakkabligi darajasi bo’yicha to’rt turga bo’linadi.  
Birinchi  darajali  qiyinchilikdagi  test  topshiriqlarini  o’quvchilar  tayyor 
javoblar ichidan to’g’risini ko’rsatish yoki “ha” yoki “yo’q” degan javobni berishi 
lozim. To’g’ri javob testning o’zida beriladi. 
Ikkinchi  darajali  test  topshiriqlarida  tayanch  iboralar  yoki  tavsiyalar  beril-
maydi.  O’quvchi  o’z  bilimi  va  malakasiga  asoslanib  jumlada  yoki  formulada  yet-
ishmagan elementni qo’yishi lozim. 
Uchinchi darajali test topshiriqlari  o’quvchining  izlanuvchanlik faoliyati bi-
lan yechiladi, ya’ni topshiriqda tayyor javob berilmaydi, noan’naviy misol va ma-
salalarni  yechish  taklif  etiladi.  Bu  turdagi  testlarni  yechishda  o’quvchidan  tahlil,  
sintez, taqqoslash kabi ko’nikma va malaka talab qilinadi. 
To’rtinchi darajali test topshiriqlarini yechish uchun o’quvchi yoki talabadan 
ijodiy  yondoshuv  orqali  yangi  ilmiy  ma’lumotni  yuzaga  keltirish  topshiriladi. 
Ushbu test topshiriqlari dalzarb  muammolarga bag’ishlangan bo’lib, o’quvchi uni 
zamonaviy fan va uslubiyat yutuqlaridan foydalanib yechishi mumkin. 
Test asosida o’quvchilar bilimi va malakasini nazorat qilish bir qator didak-
tik afzalliklarga ega bo’lishi bilan birgalikda u kamchiliklardan ham xoli emasligi 
ayon bo’lmoqda. Ushbu kamchiliklar: 
1. Test  asosida  o’quvchilar  bilimini  baholashning  noadekvatligi  (absalyut 
to’g’ri emasligi).  
2.  O’quv maqsadini (motivni) o’zgarishiga olib keladi. 
3.  O’quv predmeti mazmunining qisqarishi. 

---

 
97 
4.  Nazorat jarayonidan mutaxassis o’qituvchilarning chetlatilishi  
5.  O’qituvchi malakasini pasayib borish tendensiyasi 
6.  Test ko’p sarf va harajat talab etadi.  
7.  Test  usuli  adolatli  va  zamonaviy    bo’lsa  ham,  yuqorida  qayd  etilgan 
kamchiliklardan saqlanish lozim.