O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi

 
O’quvchilar ma’naviyatini shakllantirishda islom  
dini va fizika fanining mushtarakligi. 
 
Qizil imperiya mafkurasi fizika fani va islom dinini qarama-qarshi qo’yishga 
qaratilgan edi. Oqibatda ta’lim tizimida o’qitilayotgan barcha fanlar qatorida fizika 
fani ham o’quvchilarni xudosizlik (ateistik) ruhda tarbiyalab keldi. 

---

 
23 
 
Vatanimiz  mustaqillikka  erishgach,  yoshlarning  ta’lim-tarbiyasini  g’oyaviy 
asoslarini  yaratishga  ehtiyoj  tug’ildi.  Bu  muammo  ustoz  va  murabiylar  zimasiga 
tushgan  eng  dolzarb  vazifa  hisoblanadi.  Shuning  uchun  fizika  fanini  oliy  va 
umumta’lim muassasalarida o’qitishda milliy qadriyatimiz bo’lmish islom dini va 
falsafasi tasavvuf ta’limoti hamda buyuk mutafakkirlarimizning ilmiy meroslaridan 
samarali  foydalanish  zarurdir.  Buyuk  allomalarimiz  Al-Xorazmiy,  Al-Farg’oniy, 
Farobiy,  Beruniy,  Ibn-Sino,  Umar  Xayyom,  Ulug’beklarning  tabiiy  fanlar 
sohasida,  Bohoviddin  Naqshbandiyning    psixologiya  sohasida,  Ismoil  Buxoriy, 
Alisher Navoiy va Yassaviylarning ta’lim-tarbiya va pedogogika sohasidagi ilmiy 
va badiiy asarlaridan foydalanish maqsadga muvofiq hisoblanadi.  
Bu  olimu  allomalarimiz  Islom  ilmi  bilan  dunyoviy  ilmlarni  birgalikda  olib 
borishgan. Ular avvalo Qur’on ilmini  egallab, so’ngra tabiiy fanlarni  o’rganishga 
kirishganligi  tarixdan  bizga  ma’lum.  Dinimizning  muqaddas  kitobi  sanalmish 
Qur’oni  Karimda  “Ilm”  so’zi  600  dan  ortiq  marta  tilga  olinadi  va  unda  barcha 
dunyoviy  ilmlar  mujassamlashgan.  Shu  jumladan,  fizika  faniga  doir  vaqt  va 
fazoning  nisbiyligi,  butun  olam  tortishish  qonuni,  olamning  tuzilishi 
(kosmologiya), tabiiy va ijtimoiy jarayonlar mohiyati o’z yechimini topgan. Islom 
dini  ilmni  toat-ibodatdan  yuqori  qo’yadi  va  yoshlarni  ilm  olishlarini  farz  deb 
hisoblaydi. Keyingi o’n yil ichida nazariy fizika sohasida ulkan muvofaqqiyatlarga 
erishdik  nazariyotchi  fizik  olimlar  tomonidan  “yagona  maydon”  (“torsion” 
maydon)  nazariyasi  yaratildi.  Ushbu  nazariyaga  asosan  inson  bilan  uni  yaratgan 
tangri-toolo  (xudo)  o’tasida  “torsion”  moydon  orqali  muntazam  aloqa  mavjud 
ekan.  Biz  qilgan  toat-ibodatimiz  yoki  gunohlarimiz  yorug’lik  tezligidan  to’qqiz 
marta 
katta 
tezlikda 
yaratgan 
tangri 
dorgohiga 
yetar 
ekan. 
Milliy 
qadriyatlarimizning buyuk vakillari islom falsafasi (so’fizm) ning asoslarini yaratib 
bizga meros qoldirishgan va biz undan bahramand bo’lishimiz lozim. 
 
Mustaqillik  tufayli  milliy  qadriyatlarimizni  o’rganish,  undan  amaliy 
foydalanish baxtiga  muyassar bo’ldik. Yoshlarning ta’lim  va tarbiyasiga  yangicha 
yondashuv  zaruriyati  tug’ildi.  Barkamol  avlodning  ta’lim-tarbiyasini  zamona 
talabiga  javob  bera  oladigan  darajada  amalga  oshirish  uchun  islom  dini  falsafasi 
bilan  fizika  fanining  keyingi  yutuqlarini  birgalikda  (mushtaraklikda)  o’rganish 
hayotiy zaruratga aylandi. Bu muammoni yechimini topish va uni ta’lim jarayoniga 
kiritish  orqali  yoshlar  tarbiyasini  mukamalligiga  erishish  mumkin.  Xulosa  qilib 
aytsak  islom  dini  va  uning  asoslarini  ta’lim-tarbiya  jarayoni  sistemasining  bir 
bo’lagi (elementi) deb qarash lozim.