O'zbekiston respublikasi oliy va o'rta maxsus ta’lim vazirligi


-Ma’ruza. Sistema haqida umumiy ma’lumot. Fizikani



Download 1,22 Mb.
Pdf ko'rish
bet49/106
Sana20.09.2021
Hajmi1,22 Mb.
#179951
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   106
Bog'liq
2 1 Fizikani o'qitish uslubiyati (Rustamov H) Maruza

7-Ma’ruza. Sistema haqida umumiy ma’lumot. Fizikani 
o’qitishda sistemali yondashuv usulining didaktik ahamiyat
i. 
Reja:  Sistema  to’g’risida  umumiy  ma’lumot.  Sistemaning  tarkibi  va 
strukturasi. Murakkab va oddiy sistemalar. Tabiy va sun’iy sistemalar. Ochiq 
va yopiq sistema. Boshqariladigan, nochiziqli dinamik sistemalar. 
 
Tayanch  iboralar:  Sistema,  element,  mexanizasiya,  avtomatizasiya 
kibernetika, atribut, adekvat. 
 
Sistema  so’zi  Yunon  tilidan  olingan  bo’lib  o’zaro  funksional  bog’lanishda 
bo’lgan  bir  nechta  unsurdan  (elementlardan)  tashkil  topgan  butunlikka  aytiladi. 
Sistemani  shartli  ravishda  quyidagi  ko’rinishda  ifodalash  mumkin.  S=S(N,R),  N-
elementlar  (unsurlar)  soni,  R-elementlar  o’rtasidagi  funksional  bog’lanishlarni 
ifodalaydi. 
 
Ta’lim  va  tarbiya  jarayoniga  yangi  pedagogik  texnologiyani  (YaPT)kirib 
kelishi  bilan  sistemali  yondashuv  usulini  o’rganishga  ehtiyoj  tug’ildi.  Chunki 
YaPT asosida sistemali tahlil yotadi. YaPT chet elda 1960 yillardan boshlab ta’lim 
jarayoniga  qullanila  boshlagan  bo’lsa,  bizda  u  1990  yillardan  boshlab  kirib  kela 
boshladi.  Bu  yangilik  chet  elda  approbasiyadan  (sinovdan)  o’tib  o’zining 
hayotiyligini  isbotladi.  Shu  munosabat  bilan  YaPT  ni  ta’lim-tarbiya  jarayoniga 
joriy  etish  uchun  sistema  va  sistemali  yondashuv  usuli  to’g’risida  boshlang’ich 
ma’lumotlarni  o’rganish  zarurati  tug’ildi.  Sistemali  yondashuv  YaPT  ning  ilmiy 
izlanish uslubi hisoblanadi.  
 
Bizni  o’rab  olgan  olam,  unda  kechadigan  jarayonlar,  jamiyat,  inson 
tafakkuri,  qolaversa  insonning  o’zi  ham  sistema    hisoblanadi.  Sistema 
materiyaning  umumiy,  undan  ajralmas  xossasi  (atributi)  hisoblana-      di.Sistemali 
yondashuv  usulining  asoschilari    Amper-fizik,  Trentovskiy-filosof,  Fedorov-
geolog(kristallograf),  Bogdanov-medik,  Viner-matema-  tik,  Bertalanfi-biolog, 
Prigojin-fizik  hisoblanadi.  Bu  shu  narsadan  guvohlik  beradiki  sistema  tabiatdagi 
barcha narsa va hodisalarga xos umumiy qonuniyat ekan. 1950 yillarda kibernetika 
fani  yuzaga  keldi.  Kibernetika-bu  murakkab  dinamik  sistemalarni  optimal 
boshqarish haqidagi fan hisoblanadi. 
 
Insoniyat  qadim  zamonlardan  boshlab  tirikchilik  o’tkazish  zaruriyati 
yuzasidan  mehnat  samaradorligini  oshirish  uchun  kurashib  keladi.  Avvala  u  
mexanik  moslamalar  (omoch,  ketmon,  bolta  va  hokazo)  ixtiro  qildi.  So’ng  bu 
qurollar  ham  ehtiyojni  qondira  olmagach,  ishlab  chiqarishni  avtomatlashtirishga 
o’tildi,  hozirga  paytda  bu  ham  talabga  javob  bera  olmagach,  kibernetikani 
qo’llashga  o’tilayapti.  Kibernetika  hozirgi  paytda  barcha  fanlarning  metodik  va 
amaliy  asosi  hisoblanadi.  Sistema  biror  maqsadni  amalga  oshirish  vositasi 
hisoblanadi.  Bu  sistemaga  berilgan  birinchi  ta’rif  sanaladi.  Keyinchalik  sistema 
bilan tanisha borgan sari uning yanada mukammal ta’riflari kelib chiqadi. 
 


 
41 

Download 1,22 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   45   46   47   48   49   50   51   52   ...   106




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish