O`zbеkistоn Rеspublikаsi Оliy vа o`rtа mаxsus tа`lim vаzirligi

RASSOM, HAYKALTAROSH, ME’MORLARHAQIDA KISQA MA’LUMOTLAR

Agesandr (Aleksandr, er. av. I asr, Rodos oroli). Haykaltarosh, «Lao- koon» haykaltaroshlik kompozitsiyasining mualliflaridan biri.

Alberti Leon Battista (1404—1472, Italiya). Ensiklopedist-nazariyotchi va me’mor. Tasviriyot va me’morlik san’atiga oid qator risolalarning muallifi.

Apelles (er. avv. IV ayerning ikkinchi yarmi, Kolofone, Italiya). Ras­som. Pamfil va Eforlarning shogirdi. Urta Yer dengizi havzasidagi qator shaharlarda ijod qilgan.

Apolodor (er. avv. V asr 3-choragi, Afina). Rassom. Devoriy surat va dastgoh xarakteridagi asarlar muallifi.

Bellini Jovanni (taxm. 1430—1516, Italiya). Rassom, otasi Yakopo Bellini qo‘lida o‘qigan. Mantenya ijodidan ta’sirlangan.

Bellini Yakopo (1400—1471, Italiya). Rassom. Venetsiya rangtasvir maktabining asoschilaridan biri.

Behzod Kamoliddin (taxm. 1466—1535, Hirot). O‘rta Osiyo miniatyura maktabining yirik vakili. Alisher Navoiy homiyligida kamol topgan, 1507—1522 y. Buxoroda, 1522—1524 y. Tabrizda yashab ijod etgan.

Bosx Iyeronim (Iyeronim van Aken yoki Xiyeronimus van Aken, taxm 1450—1516, Niderlandiya). Rassom. Tasviriyot asoslarini otasi va bobosidan o‘rgangan. Diniy, allegorik mavzularda rayem ishlagan.

Botticheli Sandro (Aleksandro di Mariano Filippepi, 1445—1510, Florensiya). Ilk Uygonish asrining rangtasvir ustasi. Diniy, mifologik va hayotiy mavzularda asarlar yaratgan.

Bramante (Donato di Anjelo Bramante yoki Paskuchcho di Antonio Monte, 1444—1514, Italiya). Me’mor va rassom. Me’morchilik sirlarini Luchanodan o‘rgangan.

Breygel Piter (Katta Piter Breygel, taxallusi Dehqoniy, taxm. 1525/30—1569, Niderlandiya). Rassom. Kuk van Alst ustaxonasida o‘qigan. Dehqonlar hayotiga oid asarlari uchun Dehqoniy taxallusini olgan.

Brunelleski Filippo (1377—1446, Florensiya). Haykaltarosh, me’­mor va zargar. Ilk Uygonish davri me’morligining asoschisi. Rimda an­tik dunyo me’morlik san’atini o‘rgangan.

Vazari Jorjo (1511—1574, Italiya). Rassom, me’mor va san’atshunos, Mikelanjeloning shogirdi. «Uygonish davri ijodkorlarining hayoti to‘g’risida» kitobining muallifi.

Veroneze Paolo (Kalyari, 1528—1588, Verona, Italiya). Rassom, monumental-dekorativ rangtasvir ustasi.

Verokkio Andrea (1435/36—1488, Florensiya). Rassom, haykaltarosh, zargar. Leonardo da Vinchining ustozi.

Vinyola Jakomo (Jakoma Barotssi da Vinyola, 1507—1573, Italiya). Arxeolog va me’mor. Me’mor Perutssining shogirdi.

Vitruviy (er. avv. I ayerning 2-yarmi. Rim). Me’mor. «Me’morlik to‘grisida 10 kitob» risolasining muallifi.

Giberti Lorenso (1381—1455, Florensiya). Ilk Uygonish asrining hay­kaltarosh va zargari. Donatello va Brunelleskilar ta’sirida bo‘lgan.

Gippodam Miletiy (er. avv. V asr. Milet, Kichik Osiyo), Me’mor.

Girlandayo Domeniko (1449—1494, Florensiya). RaSsom. Baldovin VII qo‘lida o‘qigan.

Go Si (1023—1063, Qayfin, Xitoy). Manzarachi rassom. San’at nazariyasiga oid rasmlar muallifi.

Golbeyn Gans (Kichik Gans Golbeyn 1497—1543, Augsburg, Germaniya). Rangtasvir va qalamsurat ustasi. Rassom Qatta Gansning o‘g’li va sho­girdi.

Gomer (er. avv. XI—X asr, Yunoniston). Ko‘r baxshi. «Iliada» va «Odis­seya» dostonlarining muallifi.

Gryunevald Matias (Usta Matias, Gotxardj — Neyt xordt, taxm. 1460—1528, Germaniya). Rangtasvir ustasi. Nemis Uygonish asri san’ati­ning yirik vakili.

Gujon Jan (taxm. 1510, Parij—1566/68, Balonye). Fransuz Uygonish asri san’atining yirik vakili, me’mor, haykaltarosh, qalamsurat ustasi, dekorator va graver.

Gus (Gugo van Gus, 1435—1482, Gent, Niderlandiya) Rassom. Niderlavs UYG‘onish asri san’atining yirik vakili.

Jorjone (Kastelfrankoli Jorjo Barbarelli, 1477/78—1510, Ve­netsiya). Rangtasvir ustasi J. Bellini qo‘lida o‘qigan deb taxmin qili- nadi. ,

Jotto di Bondone (1266/1277—1337, Florensiya). Me’mor va rang­tasvir ustasi. Italiya san’atida realizmning asoschilaridan biri. Kambio va Kovallini ta’sirida ijod qilgan.

Donatello (Donato di Nikkolo di Betto Bardi, 1386—1466, Floren­siya). Haykaltarosh. Giberti ustaxonasida o‘qigan.

Dionisiy (taxm. 1440—1502 yildan keyin, Qadimgi Rus, Moskva). Devoriy surat va ikonalar ishlagan.

Duchcho di Buonisenya (taxm. 1255—1319, Siyena). Rassom. Siyena rang­tasvir maktabining asoschilaridan biri.

Dyurer Albrext (1471—1528, Nyurnberg) Nemis Uygonish asri san’a­tining yirik vakili, rassom, graver va olim. Badiiy bilimini dastlab otasidan, so‘ngra Velgemut ustaxonasida (1486) egallagan.

Yevtimid (er. avv. VI asr oxiri — V asr boshi, Yunoniston), Qizil figurali vazalarga surat soluvchi usta.

Yevfroniy (er. av. VI asr oxiri, V asr boshi, Yunoniston). Qizil figurali ko‘zalarga surat soluvchi usta. Qisman qora figurali ko‘zalarga tax­min qilinadi.

Yermolin V. D. (XV asr oxiri. —XVI asr boshlari Moskva). Me’mor va haykaltarosh. Moskva Kremlini qurish va bezashda qatnashgan.

Iktin (er. av. V asr 2-yarmi, Attika, Yunoniston). Me’mor va nazariyet- chi. Afina akropolidagi Parfenon ibodatxonasi quruvchilaridan biri.

Yakopo (Yakopo della Kvercha, 1374—1438, Siyena). Xaykaltarosh. Siyena haykaltaroshlik maktabining yirik namoyandasi.

Leonardo da Vinchi (1452—1519). Toskana yaqinidagi Vinchi kishlorila

rassom- Haykaltarosh, me’mor, in­jener va olim. 1467—1472 yillarda Florensiyada, Verokkio ustaxonasida ishlagan. Keyinchalik Italiya va Fransiya shaharlarida yashab ijod qilgan.

Mazachcho (1401—1428, Florensiya). Rangtasvir ustasi. Italiya Uyg’onish asri rangtasvirida realistik yo‘nalishga asos solgan.

Mantenya Andrea (1431-1506, Paduya). Monumental-dekorativ rang- tasvir ustasi. Rassom F.Skvarchone ustaxonasida badiiy ta’lim olgan.

Ne Martpinn (1284-1344, Italiya). Protorenessans rang- tasvirining ilk vakili. Duchchoning shogirdi degan taxmin bor

Mahmud Muzaxxib (Shahzoda Mahmud, XV asr birinchi yarmi (Hirot). Musavvir (miniatyura ustasi). Behzod va Og’a Mirakda ta’lim olgan. Husayin Boyqaro saroyi (Hirot)da, Shayboniyxon saroyi (Buxoro) da ijod qilgan.

Mahmud Musavvir (Xo‘ja Mahmud Musavvir, XVI asr XVIIasrboshlari.Buxoro,Madina). Naqqosh va musavvir. Portret san’atida ham ijod qilgan.

Mikelanjelo Buonirotti (1475-1564). Haykaltarosh, rassom, arxitek­tor va shoir. Yuqori va so‘nggi Uyg’onish davrida yashab ijod etgan Badiiy ta’limni Florensiyada (1488—89 y.) Girlandayo va (1489—90 y.) hay­kaltarosh Bertoldo Jovanni ustaxonalarida olgan.

Miron (er. avv. V asrning birinchi yarmi. Yunoniston). Haykaltarosh qo’lida o‘qigan. Uning «G‘olib atletlar» haykallari mashhur.

Mnesikl (er. avv. V ayerning 2-yarmi, Afina). Yunon klassik me’mor-

Rea Palladio (1508-1580, Italiya). Me’mor 1524 yildan boshlab, Vichenseda tosh uymakorligi bilan shug’ullana boshlaydi. Trissidan me’morlik sirlarini o‘rganadi.

Parmidjanino (Franchesko matsola, 1503—1540, Parma — Italiya). Rang- tasvir ustasi. Manyerizm oqimining vakili.

Perudjino Pyetro (1450—1523). Ilk Uyg’onish davri rassomi 1470 yildan boshlab, Verrokioning ustaxonasida san’at sirlarini o‘rgangan. Venetsiya, Siyena shaharlarida yashab, ijod qilgan.

Pilon Jermen (1535—1590 Fransiya). Haykaltarosh. Dastgoh haykal- taroshligida ijod qilgan.

Fassosdi (ER- avv.- Vasr 1-yarmi), Yunoniston). Haykaltarosh va rangtasvir ustasi Afina va Delfada yashab ijod etgan.

Liklet (er. avv. 2 asr yarmi Yunoniston). Haykaltarosh.

Pontormo Yakopo (1494—1557, Florensiya). Manyerist-rassom. M. Al- bertinelli va Andrea del Sarto ustaxonalarida badiiy ta’lim olgan.

Praksitel (taxminan. er. avv. 390-330 yil, Afina). Haykaltarosh. San’at asoslarini otasi, haykaltarosh Kefisodatdan o‘rgangan. Ijodining gullagan davri er. avv. 370—334 yillarga to‘gri keladi.

Rafael Santi (Rafael Santi yoki Sansio, 1483, Urbino, 1520, Rim). Rangtasvir ustasi va me’mor. Rassom Jovanni Santininr o‘g’li. Diniy va mifologik mavzularda kompozitsiyalar yaratgan. Dayetlab Urbinolik rassom Timoteo Vitida o‘qigan. Mikelanjelo, Leonardo da Vinchi, Baramante, Pyetro Perudjinolar ijodidan ta’sirlangan.

Robusti, Yakopo (Tintoretto, 1528—1594, Italiya). Rangtasvir ustasi adabiy ta’limini Titsian ustaxonasida olgan.

RogiR vander Vayden (1400—1464, Niderlandiya). Rangtasvir ustasi. Shimoliy Yevropa Uyg‘onish davrining yirik rassomi. R. Kampen ko‘lida o‘qigan.

Romano Julio (Julio Pippi, 1492/99 Rim—1543 Mantuya) Rassom va me’mor. Rafaelning shogirdi rassom.

Rublyov Andrey (1360/70—1927/30, Moskva). Rus rangtasvir ustasi Moskva rangtasvir maktabining asoschisi.

Sokrat (er. avv. 470/469—399, Afina). Qadimgi grek faylasufi May- donlarda va ko‘chalarda bolalarni o‘qitgan.

Sya Guy (XII asr 2-yarmi —XIII asr boshlari Xanchjou viloyati, Xitoy). (Panzarachi rassom. Xanchjou Imperator Akademiyasining a’zosi Tintoretto — Robusto Yakopo.

Titsian (Titsiano Vechellio, 1476/77 yoki 1480-1576 yillarda, Vene­siya). Rangtasvir ustasi. J. Bellini qo‘lida badiiy ta’lim olgan. Diniy va maishiy janrda tematik kompozitsiyalar va portretlar ishlagan.

Tutmes (er. av. XIV asr Axetaton, Misr). Haykaltarosh. Faraon haykaltaroshlik ustaxonasining boshlig‘i.

Ushakov Semyon (1626—1686. Moskva). Rassom. Moskva qurol-aslaha palatasida bo‘lgan. Diniy va hayotiy mavzularda ikonalar va devoriy suratlar ishlagan.

Uchello Paolo (Paolo Uchello. 1397—1475, Italiya). Rangtasvir ustasi, Gibreti ustaxonasida ta’lim olgan. Italiyaning ko‘p shaharlaridagi devorlariga rassim ishlagan.

Fedorov Ivan (1510—1583). Rossiya va Ukrainada kitob bosishga asos solgan.

Fidiy (er. avv. V asr 2-yarmi. Yunoniston). Haykaltarosh va rassom. Afi­na, Platea, Delfa shaharlarida yashab ijod etgan. Parfenon ibodatxonasini bezashda ishtirok etgan.

Francheska Pyer (Pyero della Francheska, 1420—1429, Italiya). Rang­tasvir ustasi.

Fudeivara Tak'anobu (1142—1205, Yaponiya). Rassom.

Fuke Jan (taxm. 1420—1481, Fransiya). Rangtasvir ustasi, Fransiyada Ilk Uyg‘onish asri san’atining asoschilaridan biri.

Chellini Benvenuto (1500—1571, Florensiya). Haykaltarosh, zargar va yozuvchi. Mikelanjelodan ta’sirlangan.

Chimabue (1240—1302, Florensiya). Rangtasvir ustasi, Protorenessans davri konservativ oqimining namoyandasi. Rim, Florensiya va Pizada yashab ijod etgan.

Eyk van Yan (1390—1441, Niderlandiya). Rangtasvir ustasi.