degan nido keladi. Mezbon, u kofirlikdan kechmagani uchun shunday qildim, deb javob beradi. SHunda Tangri
mezbonga, kofir bo‘lsa ham, axir mening bandam–ku, inson–ku, deb tezda uni qaytarib kelib, qornini to‘ydirishni
buyuradi.
Demak, insonparvarlikning ibtidosi Tangridan va har bir inson boshqalarga mehr–muhabbat, muruvvat bilan
munosabat qilmog‘i lozim. Zero, Hadisi sharifda «Odamlarga rahmli bo‘lmagan kishiga Allohning ham rahmi
kelmaydi», deyiladi. Ushbu hadis so‘zlariga mos misolni nasroniylikda ham uchratish mumkin. Buyuk rus faylasuf
yozuvchisi F.Dostoevskiyning «Aka–uka Karamazovlar» romanida «Bir bosh piyoz» degan bob bor. Unda roman
qahramonlaridan biri Grushenka tilidan shunday rivoyat keltiriladi:
Qadimda bir johil kampir bo‘lgan ekan, o‘libdi–yu, o‘lganidan so‘ng undan biror–bir yaxshilik qolmabdi;
shaytonlar uni olovli ko‘lga irg‘itishibdi. O‘ng farishta o‘ylab qolibdi: qani endi kampirning biror–bir fazilatini
topsa–yu, Xudoga yetkazsa! SHunda kampirning tomorqadan bir bosh piyozni yulib olib, gadoy ayolga sadaqa
qilganini eslabdi–da, uni Xudoga aytibdi. Xudo shunda farishtaga: bor, o‘sha bir bosh ko‘k piyozni olib, uzat, agar
unga osilib ko‘ldan chiqsa, kampir jannatga kirsin, mayli, agar piyoz uzilib ketsa, o‘sha yerda qoladi, debdi. Farishta
kampirga piyozni uzatibdi va kampir osilib chiqa boshlabdi, endi qutulib chiqay deganda, qarasa, boshqa
gunohkorlar ham uning ketidan chumoliday osilib ko‘ldan chiqib boryapti. Badfe‘l kampir ularni tepib pastga
tushirishga urinib: «Senlarni emas, meni tortib chiqaryapti, piyoz senlarniki emas, meniki», debdi. SHu gaplarni
aytib bo‘lar–bo‘lmas piyoz uzilib ketibdi va kampir hozirgacha o‘sha olovli ko‘lda azob chekar emish.
132
Misollardan ko‘rinadiki, insonparvarlik – umuminsoniy qadriyatlar sirasiga kiradi. SHu sababli uni sho‘rolar
davrida sinfiylik nuqtayi nazaridan soxtalashtirish muvaffaqiyatsizlikka uchradi, proletar diktaturasi va totalitar
sotsialistik tuzum hamda ular ijodkorlarining insonparvarligi haqidagi afsonalar juda qisqa umr ko‘rdi. Sotsializm
mafkurachilarining bu boradagi sa‘y–harakatlari o‘sha davrlardayoq noilmiyligi, yolg‘onga sug‘orilganligi bilan
kishilarning g‘ashini keltirgan edi. Bunday insonparvarlikni xalq qabul qilmaydi. CHunki u aynan o‘ta mavhum
«xalq» tushunchasiga qaratilgan, vaholanki, insonparvarlik markazida muayyan shaxs turmog‘i lozim. Har bir shaxs
insoniy huquqlarini ta‘minlash uchun kurashish – mana, insonparvarlikning asosiy vazifasi. Bu borada
umumbashariy ma‘naviy qadriyatlarni ustuvor deb bilgan bizning davlatimiz ham mamlakat ichkarisida, ham dunyo
miqyosida ko‘zga ko‘rinarli ishlar qilmoqda. Zero, biz qurayotgan erkin fuqarolik jamiyati nafaqat insonga mehr–
muhabbat va izzat–hurmat ko‘rsatishni asosiy tamoyil qilib olgan, balki shaxsning har tomonlama kamol topishi
uchun zarur bo‘lgan haqiqiy insoniy shart–sharoitlarni yaratishni ham o‘z oldiga oliy maqsad qilib qo‘ygan.
Do'stlaringiz bilan baham: