O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Turkiston ma‟rifatchi-jadid mutafakkirlarining estetik qarashlari. 
Bu  harakat  ibtidosida  turganlardan  biri  buyuk  o‘zbek  shoiri  Zokirjon  Xolmuhammad  o‟g‘li  Furqatdir 
(1958-1909). Agar shoirning g‘azallari, muhammislari, musaddaslari lirik tabiatga ega bo‘lib, ularda yor go‘zalligi 
madh  etilsa,  masnaviylarida  ijtimoiy  muammolar  o‘rtaga  tashlanadi.  Masnaviylarning  bir  qismi  («Ilm  xosiyati», 
«Vistavka xususida», «Gimnaziya») ma‘rifatni targ‘ib qilishga bag‘ishlangan. «Toshkent shahrida bo‘lg‘on nag‘ma 
bazmi xususida», «Nag‘ma va nag‘magar va aning asbobi va ul nag‘ma ta‘siri xususida», «Suvorov haqida», «SHoir 
ahli  va  she‘r  mubolag‘asi  xususida»  deb  atalgan  masnaviylar  esa  ma‘lum  ma‘noda  estetikaga  taalluqli.  Iste‘dodli 
filolog  olim  SHuhrat  Rizaev  ulardan  birini  –  «Suvorov  haqida»gi  masnaviyni  ilk  o‘zbek  teatr  tanqidi  namunasi, 
spektaklga she‘riy yo‘lda yozilgan taqriz deydi. Bu fikrda jon bor. Zero yuqoridagi masnaviylarni o‘ziga xos estetik 
manzumalar  deyish  mumkin.  Furqat  «Nag‘ma  va  nag‘magar  va  aning  asbobi  va  ul  nag‘ma  ta‘siri  xususida» 
masnaviysida «Toshkand shahrida bo‘lg‘on nag‘ma bazmi xususida» masnaviysidagi «taqrizchilik» doirasidan chiqib 
ketadi,  xonandalar,  sozandalar,  konstert  zali,  unga  kirish  qoidalarini  tasvirlashdan  voz  kechadi,  asosiy  e‘tiborni 
musiqadan va undan olinadigan estetik lazzat haqida fikr yuritadi.