O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti “mehnat ta’limi” kafedrasi

Kislorodli konvertorlarda po’lat olish. 
Sho’nga ko’ra keyingi vaqtlarda konvertorlar kislorodda ishlatilmoqda. Kislorod 
konvertorlarida olingan po’latlarni sifati ancha yuqori bo’ladi.  
Kislorod  ustki  qismidan  sovutiladigan  furmalar  orkali  kislorod  xaydalib,  uni 
ko’tarish  va  tushirish  dvigateli  yuritma  yordamida  bajariladi.  Furma  kanali  metall 
sirtidagi  300-700  mm  uzoqlikda  joylashgan.  Berilayotgan  kislorodni  bosimi  10-20 
atm  tezligi  97-99  %,  bir  tonna  po’lat  olish  uchun  bir  minutda  2.2-4.5  m
3
  kislorod 
xaydaladi.  Jarayon  uzoqligi  pech  xajmiga  qarab  30-60  minut.  Hozir  kislorodli 
konvertorlarni xajmi Vq100-300 t, ammo xajmi 500 t ligi ham mavjud. 
Kislorodli  konvertorlarni  ish  jarayoni  avtomatlar  bilan  jihozlangan  bo’lib, 
hamma  jarayonlar  avtomatik  tarzda  nazorat  qilinadi.  Konvertorni    tayanchi  
yordamida 0-360 gradusga burilishi mumkin.  

---

 
175 
Konvertorni  skrap  (temir-tersak),  choyan,  flyus  bilan  to’ldirish  konvertorni  by 
yuqori  qismidagi  bug`izidan,  po’lat  va  shlakni  kuyib  olish  uchun  yon  tomonidagi 
novdan foydalaniladi. 
Shixta  tarkibi  suyuq  oqchoyan  ,  po’lat  temir-tersagi,  oxaktosh,  temir  rudasi, 
boksit, dala shpati bo’lishi mumkin. 
Konvertorga  kuyilayotgan  choyanni  temperaturasi  1250-1400 
0
C.  Kislorod 
konvertorlarida  temperatura  katta  bo’lgani  uchun  20-30  %  temir  ruda  va  skrapdan 
foydalanish mumkin. 
Jarayon  boshida  konvertorni  gorizantal  xolatga  keltirilib  shixtaga  solinadi.  (7-
rasm.) 
 
6-rasm.Konvertor sxemasi.  
1.konvertor devori. 2.po’lat kobik. 3.kislorod kanali. 4.bug`iz 
 
So’ng oq choyan quyiladi va konvertorni vertikal xolatga keltirib kislorod bera 
boshlanadi, shu bilan birga shlak hosil kiluvchi komponentlar ham solinadi. (oxak, 
boksit, temir rudasi) furma  yuzi bilan metall  yuzsining oraligi 0.3-0.8 m uzoqlikda 
bo’lishi kerak. 
 

---

 
176