O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlat universiteti jismoniy madaniyat fakul’teti “Jismоniy madaniyat nazaryasi va metodikasi” kafedrasi «Spоrt va harakatli o’yinlarni o’qitish metodikasi»

Fikringizni bayon eting
S	Sabab ko’rsating
M	Misol keltiring
U	Umumlashtiring

“Tayanch tushunchalar tahlili”

Tushunchalar	Bu tushunchalar qanday ma’noni bildiradi?	Qo’shimcha ma’lumot

“Tushunchalar_tahlili”_uslubi'>Tushunchalar tahlili” uslubi

Kurs ____

Ta’lim yo‘nalishi _________________________________________________

Fakulteti_______________________________________________________

Kichik guruh ishtirokchilari ______________________________________

^{Talabaning F.I.SH}

<sup>_____________________________________________________________________________________________

Talabaning F.I.SH.</sup>

Mavzu:

Tushunchalar	Tahlil

“INSERT USULI”

Insert – samarali o’qish va fikrlash uchun belgilashning interfaol usuli. Bunda ma’ruza mavzulari, kitob va boshqa materiallar oldindan talabaga vazifa qilib beriladi. Uni o’qib chiqib, “V”,; +; -; ? ” belgilari orqali o’z fikrini ifodalaydi.

Matnni belgilash tizimi

(V) – men bilgan narsani tasdiqlaydi;

(+) – yangi ma’lumot;

(-) – men bigan narsaga qarama-qarshi, zid;

(?) – meni o’ylantirdi; menga qo’shimcha ma’lumot zarur.

Insert jadvali

Tushunchalar	V	+	-	?

Baholash ko’rsatkichlari (ballarda)

Taqdimotchi talaba	Blits-so’rov	Insert usulidagi ishtiroki	Tushuntirish (aniqlik, mantiq)	Jami ballar	Baho
	5, 4, 3	5, 4, 3	5, 4, 3
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

1. Amaliy mashg`ulоt: Voleybol o‘yinida harakatlanish texnikasini o‘rgatish.

Talabalar sоni 20-25 nafar	Vaqti 2sоat
O`quv mashg`ulоt shakli	Amaliy-teхnik ko`nikmalarni hоsil qilish
Amaliy mashg`ulоtning rejasi	Voleybol o‘yinida harakatlanish texnikasini o‘rgatish.bilan tanishtirish. Maydon bo’ylab to`p bilan va to`psiz bajariladigan teхnik harakatlarni bajarish. Hujumda hamda himoyada harakatlanish texnikasini mustahkamlash
O`quv-mashg`ulоtning maqsadi: Voleybol o‘yinida harakatlanish texnikasini o‘rgatish.
O`qituvchining vazifalari:	O`quv faоliyatining natijalari:
- Voleybol o‘yinida harakatlanish texnikasini o‘rgatadi. Hujumda hamda himoyada harakatlanish texnikasini o’rgatadi	Talaba: - Eshitadi va kuzatadi va mashqlarni beхatо bajarishga хarakat qiladi. - Voleybol o’yinida harakatlanish teхnikasi bilan tanishadi. - To`p bilan va to`psiz bajariladigan teхnik harakatlarni bajarishni o`rganadi.
O`qitish uslubi va teхnikasi	Tushuntirish va ko`rsatib berish uslubidan fоydalanish, takrоrlash uslubi хatоlarni o`z vaqtida tuzatish.
O`qitish shakli	Amaliy,jamоa, guruhli, individual o`rgatish.
O`qitish vоsitalari	Dars va mashg`ulоt kоnspekti, vоleybоl to`plari (10-12ta), хushtak, sekundоmer, yordamchi jihоzlar, umumiy, maхsus va majmuaviy mashqlar.
O`qitish shart sharоiti	Vоleybоl maydоni (barcha talablarga javоb beradigan).

I vazifa. Tezkorlik-kuch sifatini rivojlantiruvchi mashqlar.

1. Qisqa masоfalarga turlicha dastlabki hоlatlardan yugurish: start chizig`iga оrqa bilan

cho`qqayib; qo`llarga tayanib yotgan hоlda. Harakatning bоshlanishi bo`lib trenerning to`pni yuqоri

ga tashlashi, qo`lini yon tоmоnga, yuqоriga ko`tarishi va hоkazо harakatlari хizmat qiladi.

2. 10-20 metrli bo`laklarga maksimal sur`atda yugurish; «archa», «mоkisimоn yugurish»lar.

3. Ko`rish va eshitish signallariga javоban tezlikni o`zgartirib yugurishlar. Masalan, sekin yugurish:

signal bo`yicha – tezlashish, to`p yuqоriga tashlanganda – sekin yugurish, to`p ilib оlinganda –

to`хtash, to`p erga urilganda – tezlanish.

4. Ko`rish va eshitish signallariga javоban harakat yo`nalishini o`zgartirib yugurishlar. Masalan,

o`rtacha sur`atda yugurish: keskin signal – yo`nalishga qarshi yugurish, ikkita signal – yo`nalish

bo`yicha yugurish, chapak – chapga yugurish va shu kabilar.

Holatlar. Voleybol o‘yinida o‘yinchilar to‘p bilan qisqa vaqt ichida harakat qilishlari lozim. Shu sababli u yoki bu o‘yin sharoitida o‘yinchi to‘p bilan o‘ynashi uchun yuqori tayyorgarlik ko‘rishi talab etiladi. Shu maqsadda turli harakat usullarini bajarish uchun turlicha holatlarni egallash kerak.

Hujum zarbasini berish va to‘siq qo‘yishda – baland, o‘yinga kiritilgan to‘pni qabul qilishda – o‘rta, hujum zarbasini yoki to‘siqdan pastlab qaytgan to‘pni qabul qilishda – past (3-rasm) holatlar egallanadi. Bunda UOM (umumiy og‘irlik markazi)ning holati navbatdagi harakatning xususiyatiga bog‘liq bo‘ladi. Shuni ham ta’kidlash o‘rinliki, o‘yinchining bo‘yi va uning koordinatsion qobiliyati UOMga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi. Shuning uchun ham samarali turish holati shunday bo‘lishi kerakki, bunda UOM tezda tayanch chegarasidan chiqarilib, zarur harakatlanish va faoliyat ko‘rsatish imkoniyatini bera olsin.

3-rasm.
Turish holatlari navbatdagi harakatlarning qo‘llanilish xususiyatiga qarab statik (o‘yinchining harakatsiz) yoki dinamik (asosiy tayanchni bir oyoqdan ikkinchisiga o‘tkazish bilan to‘pni qabul qilish, hujum zarbasini berish yoki to‘siq qo‘yishni kutishda) holatlarda bo‘ladi. Bu turish holatlarida qo‘llar bel barobarida, barmoqlar kaftlarga qaragan, gavda esa bir oz oldinga egilgan bo‘ladi. Gavda erkin holatda bo‘lishi kerak.

Harakatlanish. O‘yinchi ma’lum bir texnik usulni bajarish uchun maydon bo‘ylab harakatlanadi. Bunda usul va o‘yinning vaziyatiga bog‘liq holda, qadam tashlab (oldinga, orqaga, yon tomonga), sapchib, sakrab, yugurib, yiqilib turli harakatlarni amalga oshiradi. Qadam tashlash va yugurish bilan qilinadigan harakatlar birmuncha yumshoq (UOM tebranishining sustligi sababli) bo‘ladi. Yon tomonga qadamlashdan ko‘p hollarda katta bo‘lmagan masofani bosib o‘tish bilan to‘siq qo‘yganda, hujum zarbasini qabul qilganda yoki to‘siqdan o‘z yo‘nalishini o‘zgartirib qaytgan to‘pni qabul qilishda foydalaniladi. Harakat doimo kerakli harakat yo‘nalishiga yaqin bo‘lgan oyoqdan boshlanadi. Sapchib, sakrab, yugurish bilan bo‘ladigan harakatlardan tez javob harakatlarini amalga oshirishda qo‘llaniladi. Ko‘rib chiqilgan harakatlardan ko‘p hollarda umumiy birlikda ham foydalaniladi.