Gazlamalar. Boston — AQSHdagi shaharning nomidan, Jersi — Normandiya-Frantsiya qirg`og`i yaqinidagi orol nomidan, Sarpinka — Saratov oblastidagi Saropta degan nomdan kelib chiqqan.
Antrotoponimika — Turkiy «Axmet», arabcha «Ahmad — maqtovli, maqtovga sazovor» degan ma`noni anglatadi, undan Ahmetov degan familiya vujudga kelgan; Baxmet — turkiy «boy» yoki Axmet arabcha Ahmad so`zlarining qo`shilishidan Baxmetov familiyasi vujudga kelgan. Sabur (Saburov) — turkiy «sabr», arabcha «sobir» (chidamli) so`zlaridan olingan. Mamon — turkiy mo`min (qobil, beozor, yuvvosh ma`nolarida) so`zidan olingan Mamonov familiyasi shundan kelib chiqqan. Polvonov — turkiy tillarda «polvon», forscha — «pahlavon» (botir, qahramon ma`nosida) so`zlaridan olingan, keyinchalik ruscha «ov» qo`shimchasi qo`shilib Polvonov familiyasi kelib chiqqan. Saymon turkiy «saymon» (abjir, chaqqon, dadil ma`nolarida) — Saymonov familiyasi shundan olingan. Dashikturkiy «dashuk» — «tashuk» (dimog`dor, kekkaygan ma`nolarida) so`zlaridan «Dashkov» familiyasi, kurdyuk — turkiy «kuduruk» — «kuzuruk» — «quyruq» so`zlaridan ruscha «Kurdyukov» familiyasi kelib chiqqan.
II-Bob:O’zbekiston vloyatlari joylari toponomikasi.
2.1 Samarqand viloyati toponimikasi va Xorazm viloyati toponimikasi.
Samarqand — O`rta Osiyodagi eng qadimiy shaxarlardan biri. Bu shaharlarning Afrosiyob, Marokanda, Samariana, Saramanka, Sakkana, Sanmangen, Samakiyan, Sumron, Shamarkent, Samaran, Simroyat kabi variantlari bor. Shaharning etimologiyasi tugrisida bir qancha fikrlar bayon etilgan. Lekin Samarqand «Semizkent», ya`ni semiz shahar, boy shahar degan ma`noni bildiradi,.2Samarqandning bunyodga kelgan vakti va «Samarqand» degan so`zning kelib chiqishi hali aniqlangan emas. Sharq mualliflari «Samarqand» so`zining birinchi qismi, ya`ni «Samar» so`zi shu shaharga asos solgan yoki shaharni bosib olgan kishining ismi bilan bog`liq bir qator sun`iy ta`riflarni taklif etdilar. Biroq ba`zi olimlar tarixda bunday kishi bo`lgan emas, deb hisoblaydilar. So`zning ikkinchi kismi «kent» shahar nomi ma`nosini beradi. Bu so`zning kant, kan, gan, gon, qand kabi shakllari ham bo`lib, bu so`zlar ham shahar degan ma`noni anglatadi. Ba`zi Yevropa olimlari bu nom qadimdan qolgan Sanskritga yaqin, ya`ni yig`ilish so`zidan kelib chiqqan, deb izohlaydilar. Antik davr mualliflarining asarlarida shahar «Marokanda» deb atalgan. Bu haqiqatga ancha yaqin bo`lib, Marokanda Samarqand so`zining yunoncha aytilishidir. XI asr olimlaridan Abu Rayhon Beruniy va Maxmud Koshgariy shaxar nomining kelib chiqishini «Semizkent», ya`ni semiz shaxar so`zining buzib talaffuz qilinishidan,
Respublikamizning viloyat markazi bo`lmish ushbu Samarqanddan tashqari yana bir necha Samarqandlar ma`lum: qadimgi Mo`g`ulistonda XIII asrdayoq Samarqand shahri bo`lgan; Boburning tog`asi Ulug`bek Afg`onistondagi bir qishloqni Samarqand deb atagan; o`rta asrlarda Movarounnahrning janubi-sharqiy burchagida Kichik Samarkand nomli katta qishloq bo`lgan; Qozog`istonda Temirtov shahri 40-yillargacha Samarqand deb atalgan; xuddi shu erda, Nura daryosi bo`yida Samarqand suv ombori qurilgan; Farg`ona viloyatining Bog`dod rayonida Samarqand qishlog`i; Surxondaryo viloyatining Sariosiyo rayonida Bog`i Samarqand qishlog`i: Farg`ona viloyatidagi Furqat nomli aholi yashaydigan hudud yonida Samarqand Makay qishlog`i; Samarqand viloyatida Samarqand arig`i; Samarqandkuton degan joy; Turkiston tog` tizmasida Samarqand cho`qqisi bor. Bundan tashqari, Toshkent, Buxoro, Nasaf kabi shaharlarda Samarqand darvozalari bo`lgan.
Xulosa qilib aytganda, Samarqand mamlakatimizning eng keksa shaharlari qatoridan joy olgan va har xil nomlar bilan atalib kelingan. 1968 yilda 2500 yilligi keng miqyosda nishonlandi
Do'stlaringiz bilan baham: |